نمایش مبدأ برای مستلب ( فقه )

== توضیح مفهومی ==

'''مستلب ( فقه )''' : رباینده مال مردم به صورت آشکار

اختلاس در لغت به معنای استلاب (سلب کردن) آمده است. ابن منظور می‏نویسد: ' خلست الشیی: اذا استبلته ' (1) جمله ' اختلاس کردم شی‏ء را ' درهنگامی گفته می‏شود که آن شی را سلب کرده باشد.

از ظاهر کلام این منظور بر می‏آید که میان اختلاس و استلاب از حیث لغوی تفاوتی نباشد، لیکن در متون فقهی نمی‏توان قاطعانه قول به ترادف میان این دو واژه را اختیار کرد. زیرا تعاریف فقها از این دو واژه یکسان نیست برای نمونه:

1 - مختلس کسی است که بدون به کاری گری اسلحه و بدون قهر، بلکه به صورت استلاب و اختلاس، مال را به طور آشکار در راه‏ها و جاده‏ها سلب می‏نماید (2) .

این تعریف از ابن ادریس در کتاب ' سرایر ' است که از ظاهر آن ترادف میان اختلاس و استلاب فهمیده می‏شود شبیه همین تعریف را شیخ طوسی در کتاب ' نهایه ' (3) و ابن براج در ' مهذب ' (4) آورده‏اند.

2 - بعضی از فقها مستلب را در مقابل مختلس آورده‏اند. برای نمونه:

2 - 1 - حد قطع بر مستلب جاری نمی‏شود و او کسی است که به طور آشکار مال را می‏گیرد و فرار می‏کند و بر مختلس نیز جاری نمی‏شود و او کسی است که به طور پنهان مال را می‏گیرد. (5) این تعریف از شهید ثانی است.

2 - 2 - مستلب کسی است که مال را از پیش رو بر می‏دارد و مختلس آن کسی است که مال را از پشت سر بر می‏دارد. (6) شبیه دو تعریف فوق را صاحب ریاض در ' ریاض المسائل' (7) و شهید ثانی در ' شرح لمعه ' (8) آورده‌اند.

حکم اختلاس و استلاب یکی است و فقها (9) به طور اتفاق، مختلس و مستلب را محارب یا سارق ندانسته و لذا حکم قطع دست را بر آن‏هاجاری نمی‏کنند. بلکه حکم آن‏ها تعزیر است که به دست حاکم می‏باشد (10) . دلیل این حکم عبارت است از:

1 - عدم صدق عنوان محارب و سارق بر آن‏ها؛ (11)

2 - اصل؛ (12)

3- روایات باب، از جمله:

3 - 1 - روایت صحیحه: ' فی رجل اختلس ثوبا من السوق فقالوا: قد سرق هذا الرجل؛ فقال (ع) : انی لا اقطع فی الذعارة المعلنة و لکنی اقطع من یأخذ ثم یخفی؛ (13) درباره مردی که لباسی را از بازار ربوده بود، گفتند: این مرد دزدی کرده است. امام (ع) فرمود: در هجوم‏های آشکار، حد قطع را جاری نمی‏کنم. لکن دست کسی را قطع می‏کنم که چیزی را بردارد و مخفی شود '.

3 - 2 - روایت موثق: ' لا اقطع فی الذعارة المعلنه و هی الخلسة و لکن اعزره؛ (14) در هجوم‏های آشکار که همان خلسه

است، حدّ قطع را جاری نمی‏کنم بلکه تعزیر می‏کنم. '

3 - 3 - فی خبر السکونی عن الصادق (ع) ' ان امیر المؤمنین (ع) اتی برجل اختلس درة من اذن جاریه، فقال هذه الدغارة المعلنه، فضربه و حبسه '.
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''مستلب ( فقه )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::مختطف]]، [[بج::منتهب]]
=== اعم ===
:[[اعم::رباینده مال]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::استلاب ( فقه )]]، [[وابسته::محارب ( فقه )]]
== منابع ==
*[[منبع::المغنی و الشرح الکبیرعلی متن المقنع جلد 10]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6364/6364_10.htm#236 236]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6364/6364_10.htm#299 299]
*[[منبع::ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/55/55_4.htm#543 543]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/55/55_4.htm#545 545]
*[[منبع::تبصرة المتعلمین]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6304/index.htm#262 262]
*[[منبع::تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6357/index.htm#536 536]
*[[منبع::جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/162/162_7.htm#173 173]
*[[منبع::جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#596 596]
*[[منبع::ریاض المسائل جلد 10]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6338/6338_10.htm#219 219]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#433 433]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40-1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40-1.htm#189 189-207]
*[[منبع::فقه الحدود و التعزیرات]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6332/index.htm#822 822]
*[[منبع::فقه السنة جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6381/6381_2.htm#420 420]
*[[منبع::مجله فقه اهل بیت جلد 15]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6435/6435_15.htm#100 100]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6435/6435_15.htm#102 102]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6435/6435_15.htm#105 105]
*[[منبع::مجله فقه اهل بیت جلد 4 جزء 15]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6435/6435_4_15.htm#100 100]
*[[منبع::مجمع الفائدة و البرهان جلد 13]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#291 291]
*[[منبع::مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#20 20]
[[رده:مستلب ( فقه )]]
[[کد::140709| ]]