نمایش مبدأ برای محاربه ( اقدام علیه امنیت )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''محاربه ( اقدام علیه امنیت )''' : بیرون آوردن سلاح به جهت ترساندن مردم

واژه محاربه که گاهی از آن به 'حرابه'تعبیرمی شود، از جهت ماده، از 'حرب' گرفته شده و نقیض کلمه 'سلم' - صلح - است <ref>لسان العرب : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5752/index.htm#ماده حرب ماده حرب]</ref> . محاربه در اصل به معنای 'سلب' و گرفتن است. مثلاً وقتی گفته میشود: 'حرب الرجل مالَه' <ref>لسان العرب : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5752/index.htm#ماده حرب ماده حرب]</ref> مقصود این است که مال آن مرد را از او گرفتند. بنابر این اطلاق واژه حرب بر کسی که برای جنگیدن یا ترسانیدن دیگران سلاح کشیده باشد، به این اعتبار است که او می‏خواهد جان یا مال یا قدرت یا ملک دیگری را از او بگیرد.

فقها تعاریف متفاوتی از محاربه ارائه داده‌اند لیکن در میان آن‌ها دو نکته مورد اتفاق همه فقها است این دو نکته عبارت است از: یک: بیرون آوردن سلاح <ref>مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#286 286]</ref> ؛ دو: به جهت ترساندن مردم <ref>مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#286 286]</ref> . معنایش این است که اگر کسی سلاحی را برای ترساندن مردم بیرون بیاورد، به طور قطع عنوان محارب بر او اطلاق می‏شود؛

تفاوت تعاریف فقها مربوط به قید هایی است که برای محاربه کننده آورده‌اند؛ این قید‌ها عبارت است از:

الف: قید حمل سلاح <ref>جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#564 564]</ref> : این قید از صاحب جواهر است. ایشان معتقدند اگر کسی سلاحی را برای ترساندن مردم حمل بکند نیز محارب شمرده می‏شود. بر اساس این قید، مفهوم محاربه توسعه پیدا می‏کند.

ب: ترساندن یک فرد در صورت صدق اراده فساد در زمین: صاحب جواهر معتقد <ref>جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#564 564]</ref> است برای صدق عنوان محاربه، بیرون آوردن سلاح برای ترساندن یک فرد نیز کافی است. البته در صورتی که هدف از بیرون آوردن سلاح، اراده فساد در روی زمین باشد.

امّا بعضی از فقها، ترساندن مردم -ناس - را در تعریف محاربه لحاظ کرده‏اند؛ لازمه قید مذکور این است که اگر بیرون آوردن سلاح برای ترساندن یک نفر باشد، نمی‏توان آن را از مصادیق محاربه تلقی کرد. در هر صورت، دو قیدی را که صاحب جواهر (ره) بر تعریف محاربه افزوده است، دایره محاربه را از جهت مورد و مصداق توسعه می‏دهد.

لیکن بعضی دیگر از فقها، قیودی را در تعریف محاربه قرار داده‏اند که دایره محاربه را از حیث مصداق، محدود می‏کند مثل:

ج - قید'مسلمان' به جای 'مردم' - ناس- در جمله 'لاخافة الناس'. این قید از فاضل هندی درکشف اللثام است <ref>جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#564 564]</ref> .

د - قید 'ارض اسلام' که 'سلار' در مراسم العلویه برای تعریف محاربه اتخاذ کرده است. <ref>سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#111 111]</ref> مرحوم مفید نیز قید' دار اسلام' <ref>سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#44 44]</ref> را در تعریف گنجانده است که با 'ارض اسلام' آن چنان فرقی ندارد. محاربه بر اساس این دو قید، تضییق مصداقی پیدا می‌کند. زیرا بر اساس قید 'مسلمان' که صاحب کشف اللثام در تعریف محاربه قرار داده‏اند، اگر کسی در مملکت اسلامی، سلاحی را برای ترساندن غیر مسلمانان بیرون بیاورد، صدق عنوان محارب بر او صحیح نیست؛ زیرا اراده غیرمسلمان از اطلاق واژه مسلمان نیاز به قرینه دارد و در تعریف مرحوم فاضل هندی، قرینه‏ای بر این مطلب وجود ندارد. برخلاف صاحب جواهر که می‏نویسد: تقیید مسلمان، شامل مسلمان و غیر مسلمان می‏شود <ref>جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#564 564]</ref> . لیکن بنا بر قید 'ارض اسلام' یا 'دار اسلام'، اگر کسی سلاحی را برای ترساندن غیر مسلمان نیز بیرون بیاورد، عنوان محارب بر او صدق می‏کند، چون که مفهوم 'دار اسلام' تمام کسانی را که در آن 'دار' زندگی می‏کنند، از باب علاقه ظرف و مظروف در بر می‏گیرد.

ه - قید 'اهل ریبه'

شیخ طوسی در کتاب 'النهایه' می‏نویسد: محارب آن کسی است که تجرید سلاح بکند و از اهل ریبه - اهل فساد - باشد <ref>سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#101 101]</ref> ؛ بر اساس این قید نیز مصادیق محاربه توسعه پیدا می‏کند، زیرا 'اهل فساد بودن' اعم از این است که قصد ترسانیدن مردم را داشته یا نداشته باشد. و لذا صرف بیرون آورد سلاح توسط چنین فردی - کسی که اهل ریبه است - محاربه تلقی می‏شود، هر چند بیرون آورد سلاح به قصد ترساندن مردم نباشد.

و - قید 'اخافة'

شهید در کتاب 'دروس' گفته است: 'محارب کسی است که سلاحی را برای ترساندن بیرون بیاورد. (12) بر اساس این تعریف، ترساندن غیر مسلمان و نیز ترساندن مسلمان درغیر دار اسلام نیز از مصادیق محاربه است. زیرا اطلاق 'اخافة' ترساندن - همه این موارد را در بر می‏گیرد.

ز - قید: در خشکی یا در دریا، در شب یا در روز و در شهر یا غیر شهر'

قیود فوق نیز با اندک تفاوتی در اکثر تعاریف ذکر شده برای محاربه وجود دارد. مثلاً شیخ طوسی در مبسوط <ref>سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#122 122]</ref> ، قید دریا، خشکی، شهر و صحرا را مورد توجه قرار داده است ولی بعضی دیگر، همه آن قیود را در تعریف محاربه مورد توجه قرار داده‏اند. <ref>الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_9.htm#290 290]</ref>

لازم به ذکر است که قید 'در خشکی و.... ' به لحاظ مکان و زمان محاربه است. به عبارت دیگر لحاظ کردن این قیود یا عدم لحاظ آنها موجب می‏شود که مصادیق محاربه از جهت مکان و زمان، توسعه یا ضیق پیدا بکند.

البته از فحوای کلمات فقها استفاده می‏شود که هیچ کدام از آن‏ها، از این جهت، محددودیتی را برای محاربه قائل نیستند. به همین جهت مرحوم سبزواری در مهذب الاحکام، قید 'در جوّ' را نیز بر این قیود اضافه نموده است. <ref>مهذب الاحکام جلد 28 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#119 119]</ref>

ح - قید 'قوت و ضعف':

این قید به لحاظ قوت بدنی شخص محاربه کننده است.

شهید اول در 'لمعه' متعرض این قید شده است <ref>الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_9.htm#290 290]</ref> و لذا از این جهت هم مصادیق محاربه را توسعه داده است. البته این قید، از مفهوم 'بیرون آوردن سلاح برای ترساندن مردم'، قابل استفاده است. یعنی از اطلاق مفهوم' تشهیر سلاح برای اخافه' می‏توان، توسعه مصداقی محاربه را از این جهت استنباط کرد، در نتیجه قید 'قوت و ضعف' تأکید بر این توسعه است.

قید 'مرد یا زن بودن'

در نظر گرفتن این قید نیز موجب توسعه مصداقی محاربه می‏شود، زیرا ممکن است ادعا شود عنوان محارب، منصرف به مردان است. لیکن عموم ادله محاربه، شامل مرد و زن می‏شود. به همین جهت، بعضی از فقها قید'مرد یا زن' را در تعریف محاربه آورده‏اند.
{{پانوشت}}
=== منابع ===
#الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_9.htm#290 290]
#ریاض المسائل جلد 10 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6338/6338_10.htm#205 205]
#مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#5 5]
#مهذب الاحکام جلد 28 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#118 118]
#الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 جزء 59 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/57/57_2_59.htm#12 12]
#مهذب الاحکام جلد 28 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#119 119]
#جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#565 565]
#مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#286 286]
#جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#568 568]
#قواعدالاحکام جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/43/43_3.htm#568 568]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''محاربه ( اقدام علیه امنیت )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::حرابه]]
=== اعم ===
:[[اعم::اسباب حدود ( فقه )]]، [[اعم::افساد فی الارض]]
=== اخص ===
:'''به لحاظ آلات:'''
:[[اخص::محاربه با آتش]]، [[اخص::محاربه با ارسال آب]]، [[اخص::محاربه با ریختن زهر]]
:'''به لحاظ جنسیت:'''
:[[اخص::محاربه زن]]، [[اخص::محاربه مرد]]
:'''به لحاظ زمان:'''
:[[اخص::محاربه در روز]]، [[اخص::محاربه در شب]]
:'''به لحاظ قصد:'''
:[[اخص::محاربه اجباری]]، [[اخص::محاربه ملاعب]]
:'''به لحاظ مباشرت:'''
:[[اخص::محاربه تسبیبی]]، [[اخص::محاربه مباشری]]
:'''به لحاظ متعلق:'''
:[[اخص::قطع طریق]]، [[اخص::محاربه در اموال]]، [[اخص::محاربه در فروج]]
:'''به لحاظ محجوریت:'''
:[[اخص::محاربه کودک]]، [[اخص::محاربه مجبور]]، [[اخص::محاربه مجنون ( فقه )]]
:'''به لحاظ مکان:'''
:[[اخص::محاربه در بادیه]]، [[اخص::محاربه در خشکی]]، [[اخص::محاربه در دریا]]، [[اخص::محاربه در سرزمین اسلام]]، [[اخص::محاربه در سرزمین شرک]]، [[اخص::محاربه در شهر]]
:'''به لحاظ نوع قصد:'''
:[[اخص::محاربه تمرینی]]، [[اخص::محاربه مزاحی]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::آیه محاربه ( فقه )]]، [[وابسته::استلاب ( فقه )]]، [[وابسته::اشهار سلاح در ملأ عام]]، [[وابسته::اعانت در محاربه]]، [[وابسته::اغتیال ( کشتن به نیرنگ )]]، [[وابسته::اقرار به محاربه]]، [[وابسته::بینه محاربه]]، [[وابسته::حد تخییری محارب]]، [[وابسته::حد ترتیبی محارب]]، [[وابسته::حد محارب]]، [[وابسته::دعوی عذر محارب]]، [[وابسته::سرقت محارب]]، [[وابسته::شهادت به محاربه ( فقه )]]، [[وابسته::شهادت زن به محاربه]]، [[وابسته::شهادت غیر مال باخته به محاربه]]، [[وابسته::شهادت مال باخته به محاربه]]، [[وابسته::کلاه برداری]]، [[وابسته::مثبتات محاربه]]، [[وابسته::محارب ( فقه )]]، [[وابسته::مفسد فی الارض ( فقه )]]
{{نمایه}}
== منابع ==[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook//_www.islamicfeqh.com.htm#magshow.php?kind=161 magshow.php?kind=161]
*[[منبع::الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/57/57_2.htm#59 59]
*[[منبع::الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_9.htm#290 290]
*[[منبع::الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 17]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1405/1405_17.htm#153 153]
*[[منبع::تبصرة المتعلمین]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6304/index.htm#260 260]
*[[منبع::تحریرالوسیله جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/226/226_2.htm#492 492]
*[[منبع::ترجمه تحریرالوسیله جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6340/6340_4.htm#239 239]
*[[منبع::ترمینولوژی حقوق]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6305/index.htm#621 621]
*[[منبع::جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/162/162_7.htm#166 166]
*[[منبع::جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 13]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_13.htm#314 314]
*[[منبع::جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#564 564]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#565 565]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#568 568]
*[[منبع::ریاض المسائل جلد 10]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6338/6338_10.htm#205 205]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6338/6338_10.htm#206 206]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#44 44]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#101 101]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#111 111]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#122 122]
*[[منبع::شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6300/6300_4.htm#180 180]
*[[منبع::فقه الحدود و التعزیرات]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6332/index.htm#787 787]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6332/index.htm#796 796]
*[[منبع::فقه السنة جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6381/6381_2.htm#416 (416-417)]
*[[منبع::فقه السنة جلد 2 جزء 416]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6381/6381_2_416.htm#417 417]
*[[منبع::قواعدالاحکام جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/43/43_3.htm#568 568]
*[[منبع::کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/33/33_2.htm#19 19]
*[[منبع::مبانی تکملة المنهاج جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/185/185_1.htm#318 318]
*[[منبع::مجمع الفائدة و البرهان جلد 13]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#286 286]
*[[منبع::مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 9]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6306/6306_9.htm#256 256]
*[[منبع::مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#5 5]
*[[منبع::منهاج الصالحین جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/229/229_1.htm#437 437]
*[[منبع::مهذب الاحکام جلد 28]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#118 118]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#119 119]
*[[منبع::مهذب الاحکام جلد 8]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_8.htm#118 118]
[[رده:محاربه ( اقدام علیه امنیت )]]
[[کد::133450| ]]