نمایش مبدأ برای عرف ( اصول فقه )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''عرف ( اصول فقه )''' : شیوه مستمر میان همه یا بیشتر مردم یا گروه خاص

عُرف، در لغت به معنای ' معرفت و شناخت ' و ' پی در پی بودن چیزی ' به کار رفته است، و در اصطلاح، به معنای روش و شیوه مستمر عملی یا گفتاری است که در میان همه یا بیشتر مردم، یا قوم یا گروه خاصی شناخته شده و مرسوم می‌باشد. این تعریف، سیره عقلایی، متشرعی و غیر آنها را شامل می‌شود.

تعریف‌های متعددی از سوی اصولیون اهل سنت و شیعه برای عرف ارائه شده است؛ برخی عرف را شامل مرتکزات ذهنی نیز دانسته‌اند <ref>بحوث فی علم الاصول جلد 4 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_4.htm#234 234]</ref> و گروهی عرف و عادت را از نظر مصداق، یکی می‌دانند، اما به نظر می‌رسد عرف با عادت جمعی، یکی باشد و به عادت فردی عرف گفته نمی‌شود.

عرف در نزد اهل سنت، از ادله شرعی است، اما نزد شیعه، عرف سه کار برد دارد که برخی به طور مستقل حجیت دارد و برخی تحت عنوان سنت قرار می‌گیرد، زیرا به امضای شارع و یا عدم ردع وی احتیاج دارد. این سه کاربرد عبارت است از:

1. گاهی عرف، موضوع حکم شرعی را تبیین می‌نماید، مثل: تبیین معنای لفظ ' صعید ' در آیه «''' فتیمّموا صعیدا طیّبا '''». <ref>القرآن الکریم سوره 4 ، آیه [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1/index.htm 43]</ref>

در این کار برد، عرف به طور مستقل حجیت دارد؛

2. گاهی عرف، برای تنقیح و روشن ساختن ظهور الفاظ به کار می‌رود، مانند: کشف مراد متکلم ـ اعم از شارع و غیر شارع. این کاربرد از عرف در ابواب مختلفی از فقه مثل اقرار، وصیت، وقف و غیره دارای ثمره است؛

3. گاهی عرف سبب استنباط حکم شرعی می‌گردد و این در مواردی است که در مسئله نصی وجود نداشته باشد، مانند: حکم به شرعی بودن عقد استصناع که از عقود عرفی است.

حجیت در دو مورد اخیر به استمرار عرف تا زمان معصوم (ع) بستگی دارد، اما مورد آخر علاوه بر آن، به امضا و یا عدم ردع وی نیز نیاز دارد و در حقیقت، تحت عنوان حجیت سنت قرار می‌گیرد.

نکته:

تفاوت عرف با اجماع در این است که اجماع فقط از طریق اتفاق امت یا فقهای ایشان یا مجتهدان مذهب معینی منعقد می‌گردد و عنصر اتفاق در ماهیت آن اخذ گردیده است، ولی در عرف، سلوک اکثریت کفایت می‌کند.

برخی اعتقاد دارند در اجماع فقط اتفاق مجتهدان معتبر است، اما عرف عبارت است از مرسوم شدن امری در میان عموم مردم یا خواص آنها.
{{پانوشت}}
=== منابع ===
#الاصول العامة للفقه المقارن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#419 419]
#فوائد الاصول جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_3.htm#192 192]
#مبادی فقه و اصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5085/index.htm#224 224]
#مبادی فقه و اصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5085/index.htm#219 219]
#نظریة العرف و دورها فی عملیة الاستنباط : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5107/index.htm#51 51]
#کتاب التعریفات : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5120/index.htm#64 64]
#کتابشناسی اصول فقه شیعه : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5108/index.htm#31 31]
#اصول الفقه : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5119/index.htm#255 255]
#فرهنگ معارف اسلامی جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5138/5138_3.htm#283 283]
#الرسائل جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1186/1186_1.htm#227 227]
#الاصول العامة للفقه المقارن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#419 (419-426)]
#منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5083/index.htm#395 395]
#مباحثی از اصول فقه جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1168/1168_2.htm#152 152]
#فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#243 243]
#علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1166/index.htm#89 89]
#الوجیزفی اصول الفقه : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5097/index.htm#97 97]
#اصول الفقه الاسلامی جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5094/5094_2.htm#828 828]
#الاجتهاد اصوله و احکامه : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5100/index.htm#84 84]
#الاجتهاد اصوله و احکامه : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5100/index.htm#81 81]
#المهذب فی علم اصول الفقه المقارن جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5760/5760_3.htm#1020 1020]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''عرف ( اصول فقه )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::بنای عرفی]]
=== اعم ===
:[[اعم::ادله]]
=== اخص ===
:[[اخص::عرف اهل لغت]]، [[اخص::عرف حادث]]، [[اخص::عرف متأخر]]، [[اخص::عرف متکلم]]، [[اخص::عرف مخاطب]]
:'''به لحاظ اعتبار:'''
:[[اخص::عرف خاص ( اصول فقه )]]، [[اخص::عرف صحیح]]، [[اخص::عرف فاسد]]، [[اخص::عرف مرسل]]
:'''به لحاظ دقت:'''
:[[اخص::عرف غیر مسامح]]، [[اخص::عرف مسامح]]
:'''به لحاظ شیوع:'''
:[[اخص::عرف عام ( اصول فقه )]]
:'''به لحاظ عمل:'''
:[[اخص::عرف غالب]]، [[اخص::عرف مطّرد]]
:'''به لحاظ محتوی:'''
:[[اخص::عرف عملی]]، [[اخص::عرف قولی]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::ارتکاز عرفی]]، [[وابسته::استحسان عرف]]، [[وابسته::امتناع عرفی]]، [[وابسته::تعارض عرف و خبر واحد]]، [[وابسته::تعارض عرف و شرع]]، [[وابسته::تعارض عرف و قیاس]]، [[وابسته::تعارض عرف و لغت]]، [[وابسته::حجیت عرف]]، [[وابسته::حقیقت عرفی]]، [[وابسته::سیر تاریخی عرف]]، [[وابسته::سیره]]، [[وابسته::عادت ( اصول فقه )]]، [[وابسته::عناصر عرف ( اصول فقه )]]، [[وابسته::فهم عرفی ( اصول فقه )]]، [[وابسته::مرتکزات عرفی]]، [[وابسته::موضوعات عرفی]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اصول الفقه الاسلامی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5094/5094_2.htm#828 828]
*[[منبع::اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5119/index.htm#255 255]
*[[منبع::الاجتهاد اصوله و احکامه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5100/index.htm#81 81]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5100/index.htm#84 84]
*[[منبع::الاصول العامة للفقه المقارن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#417 417]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#419 (419-426)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#420 420]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#422 422]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#423 423]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#459 459]
*[[منبع::الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/795/795_1.htm#180 180]
*[[منبع::الرسائل جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1186/1186_1.htm#227 227]
*[[منبع::الفوائد الحائریة]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1167/index.htm#94 94]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1167/index.htm#105 105]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1167/index.htm#109 109]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1167/index.htm#110 110]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1167/index.htm#463 463]
*القرآن الکریم سوره 4 ، آیه [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1/index.htm 43]
*[[منبع::المحصول فی علم الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#124 124]
*[[منبع::المهذب فی علم اصول الفقه المقارن جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5760/5760_3.htm#1020 1020]
*[[منبع::الوجیزفی اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5097/index.htm#97 97]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#578 578]
*[[منبع::بحوث فی علم الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_4.htm#234 234]
*[[منبع::بحوث فی علم الاصول جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_6.htm#193 193]
*[[منبع::علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#54 54]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#112 112]
*[[منبع::علم اصول الفقه و خلاصة التشریع الاسلامی]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1166/index.htm#89 89]
*[[منبع::فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#243 243]
*[[منبع::فرهنگ معارف اسلامی جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5138/5138_3.htm#283 283]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_3.htm#192 192]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#574 574]
*[[منبع::کتاب التعریفات]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5120/index.htm#64 64]
*[[منبع::کتابشناسی اصول فقه شیعه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5108/index.htm#31 31]
*[[منبع::مباحثی از اصول فقه جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1168/1168_2.htm#152 152]
*[[منبع::مبادی فقه و اصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5085/index.htm#204 204]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5085/index.htm#219 219]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5085/index.htm#224 224]
*[[منبع::مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5103/index.htm#251 251]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#30 30]
*[[منبع::منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5083/index.htm#395 395]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_6.htm#368 368]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_6.htm#370 370]
*[[منبع::نظریة العرف و دورها فی عملیة الاستنباط]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5107/index.htm#51 51]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4 جزء -1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4_-1.htm#33 33]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4 جزء -2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4_-2.htm#9 9]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4-1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4-1.htm#33 33]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4-2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4-2.htm#9 9]
[[رده:عرف ( اصول فقه )]]
[[کد::102956| ]]