نمایش مبدأ برای سوره ذاریات ( علوم قرآنی )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''سوره ذاریات ( علوم قرآنی )''' : پنجاه و یکمین سوره قرآن

«ذاریات» جمع «ذاریه» و به معنای بادهای باران‌آور است. با سوگند به این پدیده آسمانی (والذاریات…) سوره آغاز شده و خود، نام سوره قرار گرفته است تا انسان را به نعمت جریان بادهای باران‌آور و مفید متوجه سازد و به اندیشه و تدبر در این پدیده و اسرار نهفته در آن وادارد.

همواره لبه تیز دعوت پیامبر اسلام متوجه وثنیت (شرک و دوگانه پرستی) و مشرکان بود، و ایشان را به توحید در ربوبیت می‏خواند، تا به آن‌ها بفهماند که خدای تعالی تنها رب آنان و رب تمامی عالم است. این دعوت از دو طریق بود، یکی از راه بشارت و نوید، و دیگری از راه انذار و تهدید که بر انذار بیش تر تکیه می‌شد. انذار از دو چیز بود: یکی عذاب دنیا که اقوام و ملل گذشته را به جرم تکذیب منقرض ساخت. و یکی هم عذاب آخرت که عذابی است جاودانه. در پیشبرد دعوت انذار ابزاری مؤثر و عمده بود، چون اگر حساب و جزای روز قیامت نباشد، ایمان به وحدانیت خدا و نبوت انبیاء در نظر دنیاگرایان لغو و بی اثر است.

هم چنان که مشرکین به همین منظور خدای آسمان و زمین را با خدایان دروغین معاوضه کردند، و شدیدا با اصول سه‏گانه توحید و نبوت و معاد مخالفت و انکار می‏ورزیدند. این گروه با انکار معاد و مسخره کردن آن در صدد برآمدند به هر راهی که ممکن باشد خود را از قید و بند آزاد کنند، چون می‏دانستند که اگر بتوانند اصل سوم یعنی معاد را باطل کنند آن دو اصل دیگر خود به خود از کار می‌افتد.

 این سوره متعرض مساله معاد و انکار مشرکین نسبت به آن است. و با این مساله ختم می‏شود. اما نه از این جهت که خود معاد را اثبات کند، بلکه از این جهت متعرض آن شده که روز جزاء است، و کسی که وعده آن را داده خدای تعالی است، و خدای تعالی هم یگانه رب ایشان است، و وعده او صدق است، و در آن شکی نیست. و به همین منظور وقتی رشته کلام به احتجاج بر مساله معاد می‏کشد، بر مساله توحید احتجاج می‏کند، و آیات بیرونی و آفاقی- از زمینی و آسمانی- و آیات درونی و انفسی را به رخ می‏کشد. و عذاب هایی را یادآوری می‌کند که با آن عذاب‌ها امت‏های گذشته را عقوبت کرد؛ و این نیست مگر برای همین منظور که با اثبات توحید، روز جزاء را که خدای واحد وعده داده اثبات کند، و نتوانند از راه انکار معاد مساله توحید و نبوت را هم لغو جلوه دهند.

 نوزده آیه‏ای که اول سوره آورده شده، در حقیقت آغاز گفتار است، و در آن خاطرنشان می‏سازد این وعده‏ای که داده شده‏اند وعده‏ای است حق و صدق، و انکارشان نسبت به آن و لجبازی ایشان در انکار آن به جز تخمین و احتمال دلیلی ندارد، آن گاه به توصیف روز جزاء می‏پردازد که متقین در آن روز چه وصفی دارند، و منکرین چه حالی.

در حدیثی از امام صادق (ع) آمده است: ' هر کس سوره ذاریات را در روز یا شب بخواند خداوند وضع زندگی و معیشت او را اصلاح می‏کند، روزی وسیعی به او می‏دهد، و قبر او را با چراغی روشن می‏سازد که تا روز قیامت می‏درخشد'.

ویژگی‌های سوره ذاریات:

1. شصت آیه، 360 کلمه و 1287 یا 1546 حرف دارد.

2. در ترتیب نزول، شصت و هفتمین و در قرآن کریم پنجاه و یکمین سوره است و پس از سوره احقاف و پیش از سوره طور. گفته شده: این سوره به شهادت سیاق آیاتش، در مکه نازل شده است.

3. از سوره‌های مفصل طوال قرآن و حدود نصف یک حزب است.

4. هفتمین سوره‌ای است که با سوگند آغاز می‌شود.

5. گفته‌اند دو آیه منسوخ دارد.

مهم‌ترین مطالب سوره ذاریات:

1. سوگند به پنج پدیده مهم (باد، ابر، کشتی، فرشته و آسمان) به منظور بیان عظمت و اهمیت آن‌ها؛ 2. رستاخیز و حتمی بودن جهان دیگر؛ 3. داستان مهمانان حضرت ابراهیم (ع) ؛ 4. نیکوکاران و نشانه‌های آنان؛ 5. مسئله زوجیّت در جهان آفرینش؛ 6. پرداختن به بخش‌هایی از تاریخ موسی و هارون (ع).
=== منابع ===
#بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5438/5438_1.htm#439 439]
#شناخت سوره های قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5348/index.htm#392 392]
#علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5361/5361_1.htm#316 316]
#تفسیر نمونه جلد 22 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/10360/10360_22.htm#301 301]
#تاریخ قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5302/index.htm#587 587]
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#41 (41-43)]
#المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/814/814_18.htm#363 363]
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#193 193]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''سوره ذاریات ( علوم قرآنی )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::سوره 051]]، [[بج::سوره پنجاه و یکم قرآن]]
=== اعم ===
:[[اعم::سوره های قرآن]]
=== اخص ===
:[[اخص::آیه 001 ذاریات]]، [[اخص::آیه 003 ذاریات]]، [[اخص::آیه 006 ذاریات]]، [[اخص::آیه 007 ذاریات]]، [[اخص::آیه 019 ذاریات]]، [[اخص::آیه 021 ذاریات]]، [[اخص::آیه 023 ذاریات ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه 025 ذاریات]]، [[اخص::آیه 041 ذاریات]]، [[اخص::آیه 042 ذاریات]]، [[اخص::آیه 047 ذاریات]]، [[اخص::آیه 048 ذاریات]]، [[اخص::آیه 049 ذاریات]]، [[اخص::آیه 052 ذاریات]]، [[اخص::آیه 053 ذاریات]]، [[اخص::آیه 055 ذاریات]]، [[اخص::آیه 056 ذاریات ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه 058 ذاریات]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#41 (41-43)]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_2.htm#44 44]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_4.htm#284 284]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#193 193]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5282/5282_1.htm#249 249]
*[[منبع::التمهید فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_1.htm#136 136]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_1.htm#140 140]
*[[منبع::التمهید فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_2.htm#369 369]
*[[منبع::المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/814/814_18.htm#363 363]
*[[منبع::بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5438/5438_1.htm#439 439]
*[[منبع::تاریخ جمع قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5297/index.htm#204 204]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5297/index.htm#289 289]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5297/index.htm#294 294]
*[[منبع::تاریخ قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5302/index.htm#587 587]
*[[منبع::تفسیر نمونه جلد 22]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/10360/10360_22.htm#301 301]
*[[منبع::جواهر القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1240/index.htm#136 136]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1240/index.htm#199 199]
*[[منبع::شناخت سوره های قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5348/index.htm#392 392]
*[[منبع::علوم القرآن عند المفسرین جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5361/5361_1.htm#316 316]
*[[منبع::علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#408 408]
*[[منبع::پژوهشی در تاریخ قرآن کریم]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5290/index.htm#145 145]
[[رده:سوره ذاریات ( علوم قرآنی )]]
[[کد::82178| ]]