نمایش مبدأ برای تکفیر ( مقابل احباط )

== توضیح مفهومی ==

تَکفیر: نسبت دادن کفر به مسلمان/ ساقط و بی اثر کردن طاعت، گناه را/ محو کردن خداوند، گناهان صغیره را به سبب اجتناب از گناهان کبیره/ پرداختن کفّاره سوگند و مانند آن) رکفّاره (/ نهادن یک دست بر دست دیگر هنگام قرائت در نماز) رتکتّف (. 

واژه تکفیر به معنای دوم به مناسبت در باب شهادات به کار رفته است. 

تکفیر مقابل اِحباط) ر احباط (اصطلاحی کلامی و مراد از آن، این است که طاعتِ بیشتر، گناه کمتر را باطل و بی اثر می‏کند؛ بدین معنا که عقابی بر آن مترتّب نمی‏گردد. 

گروهی از معتزله نظریّه احباط و تکفیر را مطرح نموده؛ لیکن در چگونگی آن اختلاف کرده‏اند. برخی از آنان از طریق موازنه وارد شده و گفته‏اند: به عنوان مثال اگر مکلّف گناهی مرتکب شود که ده جزء کیفر دارد، سپس طاعتی با بیست جزء ثواب انجام دهد، ده جزء ثواب انجام گرفته، ده جزء از کیفر گناه را از بین می‏برد، در نتیجه ده جزء ثواب باقی می‏ماند که به مکلّف به همان اندازه پاداش داده می‏شود. عکس قضیه هم همین گونه است. 

مشهور متکلّمان امامیّه قائل به بطلان نظریّه احباط و تکفیر معتزلی و در مقابلِ 'موازنه' آنان، قائل به 'موافات' هستند؛ یعنی اعطای ثواب بر ایمان و طاعت، مشروط به علم خداوند متعال بر مردن مؤمن بر ایمان؛ و عقاب بر کفر و عصیان، منوط به علم الهی به مردن کافر بر کفر و گناهکار بر عدم توبه است. 

برخی امامیّه گفته‏اند: اصلِ سقوط ثواب ایمان به مردن بر کفر و سقوطِ عقاب کفر به مردن بر ایمان، غیر قابل انکار است و روایات زیادی بر محو بسیاری از طاعتها بر اثر ارتکاب گناهانی و کفّاره قرار گرفتن برخی طاعتها برای بسیاری از گناهان، دلالت دارد؛ لیکن عمومیت و فراگیری این مسئله نسبت به همه طاعات و معاصی معلوم نیست و نیز معلوم نیست مبنای این سقوط، اِحباط و تکفیر است و یا موافات. 2 

برخی پنداشته‏اند تقسیم گناه به کبیره و صغیره مبتنی بر نظریّه احباط و تکفیر معتزلی است؛ یعنی هر گناهی که به سبب طاعت از بین برود صغیره و هر گناهی که طاعت را از بین ببرد کبیره است. امّا این گمان باطل است؛ زیرا مشهور امامیّه در 

________________________________________

603

عین تقسیم گناه به کبیره و صغیره قائل به بطلان احباط و تکفیر معتزلی شده‏اند. 3
از تکفیر به معنای سوم به مناسبت در باب صلات سخن رفته است. 

بنابر قول مشهور - که گناه را به کبیره) ر گناه کبیره (و صغیره) ر گناه صغیره (تقسیم کرده‏اند - اجتناب از گناهان بزرگ) کبائر (سبب تکفیر گناهان کوچک) صغائر (از سوی خداوند متعال است. چنان‏که ظاهر برخی آیات بر آن دلالت دارد. 4 

در تحقق عدالت) ر عدالت (- بنابر قول مشهور مبنی بر تقسیم گناه به دو قسم - اجتناب از کبائر و عدم اصرار بر صغائر کفایت می‏کند و صرف ارتکاب صغائر به عدالت ضرر نمی‏رساند. برخی گفته‏اند: زیان نرساندن صغائر به عدالت شخص در فرض یادشده مبتنی بر تکفیر صغائر به سبب اجتناب از کبائر نیست، بلکه بر اساس مفاد ادلّه موجود است. 5 

1. کتاب السرائر 2 529 /3. عدة الداعی/ 230؛ الفصول المهمة 283 /1؛ بحار الانوار 3 334 - 332 /5. جواهر الکلام 4 29 /41. نساء/ 31؛ آل عمران 193؛ رسائل فقهیة) شیخ انصاری (/ 50؛ مفتاح الفلاح/ 5
=== منابع ===
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#602  602 ]
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#603 603]
== اصطلاح‌نامه ==
=== وابسته ===
:[[وابسته::احباط ( فقه )]]، [[وابسته::گناه صغیره ( فقه )]]، [[وابسته::گناه کبیره ( فقه )]]
== منابع ==
*[[منبع::فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#602 602]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_2.htm#603 603]
[[رده:تکفیر ( مقابل احباط )]]
[[کد::282702| ]]