نمایش مبدأ برای تصدیر ( علوم قرآنی )

== توضیح مفهومی ==

'''تصدیر ( علوم قرآنی )''' : موافقت آخرین لفظ فاصله با یکی از الفاظ صدر آیه

یکی از اسلوب‌های بدیعی قرآن «تصدیر» است که به آن در علم بدیع «ردّ العجز علی الصدر» نیز می‌گویند؛ به این‌صورت که شاعر کلمه‌ای را که در اول بیت آورده، در آخر بیت نیز بیاورد، یا کلمه‌ای را که در آخر مصرع اول آورده، در آخر مصرع دوم هم تکرار کند.

ابن‌ابی‌الاصبع می‌گوید: فواصل قرآن از چهار صورت بیرون نیست: تمکین، تصدیر، توشیح و ایغال.

«تصدیر» در اصطلاح علوم قرآنی، آن است که لفظی که فاصله آیات شمرده می‌شود، در اول آیه نیز آمده باشد.

ابن‌معتز تصدیر را سه قسم می‌داند:

1. آخرین لفظ فاصله با آخرین کلمه صدر آیه موافق باشد؛ مانند: «'''أَنزَلَهُ بِعِلْمِهِ وَالْمَلآئِکَةُ یَشْهَدُونَ وَکَفَی بِاللّهِ شَهِیدًا'''» (نساء// 166) . در این آیه «شهیداً»، آخرین فاصله با «یشهدون» آخرین کلمه در صدر آیه، موافق است.

2. آخرین لفظ فاصله با اولین کلمه صدر آیه موافق باشد؛ مانند: «'''وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ'''» (آل‌عمران// 8) . در این آیه، «هَب» که در صدر آیه آمده با «الوهاب»، آخرین کلمه فاصله، هماهنگ است.

3. بعضی از کلمات صدر آیه، با آخرین کلمه فاصله موافق باشد؛ مانند: «'''وَلَقَدِ اسْتُهْزِیءَ بِرُسُلٍ مِّن قَبْلِکَ فَحَاقَ بِالَّذِینَ سَخِرُواْ مِنْهُم مَّا کَانُواْ بِهِ یَسْتَهْزِؤُونَ'''» (انعام//10) . در این آیه، «استهزئ» با «یستهزءون» موافق است.

برخی تصدیر را که همان «ردّ العجز علی الصدر» است این‌گونه تعریف کرده‌اند:

«هر گاه الفاظی آورده شود که پاسخ بخواهد، پسندیده آن است که همین الفاظ در پاسخ آورده شود و الفاظ دیگری به جای آن به کار گرفته نشود؛ مثل «'''وَجَزَاء سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِّثْلُهَا'''» (شوری//40) . و «'''وَتَخْشَی النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَاهُ'''» (احزاب// 37).
=== منابع ===
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#354 354]
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#345 345]
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#94 94]
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#78 (78-79)]
#اعجاز القرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/829/index.htm#93 93]
#التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_5.htm#201  201 ]
#محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5404/index.htm#330 330]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''تصدیر ( علوم قرآنی )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::ردّ العجز علی الصدر]]
=== اعم ===
:[[اعم::اسلوب بدیعی قرآن ( علوم قرآنی )]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::ردّ الصدر علی العجز]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::آموزش علوم قرآن جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5256/5256_3.htm#284 284]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5256/5256_3.htm#354 354]
*[[منبع::اسباب النزول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5258/5258_3.htm#523 523]
*[[منبع::اعجاز القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/829/index.htm#93 93]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#345 345]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#354 354]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#355 355]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#78 (78-79)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#79 79]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#94 94]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_3.htm#461 461]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5282/5282_1.htm#124 124]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5282/5282_3.htm#523 523]
*[[منبع::التمهید فی علوم القرآن جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_5.htm#201 201]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_5.htm#202 202]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_5.htm#253 253]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_5.htm#257 257]
*[[منبع::محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5404/index.htm#330 330]
[[رده:تصدیر ( علوم قرآنی )]]
[[کد::41734| ]]