نمایش مبدأ برای استعمال اسم ظاهر به‌جای ضمیر

== توضیح مفهومی ==

'''استعمال اسم ظاهر به‌جای ضمیر''' : از گونه‌های مجاز لغوی

قرار دادن اسم ظاهر به جای ضمیر، جایز و نزد ادیبان، از گونه‌های مجاز است؛ در حالی که اصل این است که در صورت نیاز به تکرار اسم ظاهر، به جای آن ضمیر آورده شود؛ ولی گاهی بر خلاف اصل، خود اسم ظاهر تکرار می‌شود. و این خلاف اصل، به خاطر انگیزه‌هایی است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1. قصد تعظیم؛ مانند:

أ. «'''وَاتَّقُواْ اللّهَ وَیُعَلِّمُکُمُ اللّهُ وَاللّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ'''»؛ «و از خدا پروا کنید، و خدا (بدین گونه‏) به شما آموزش می‏دهد، و خدا به هر چیزی داناست»' (بقره// 282) .

ب'''» (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ** اللَّهُ الصَّمَدُ'''»؛ «بگو اوست‏خدای یگانه، خدای صمد (ثابت متعالی)» (اخلاص// 1-2) . در این آیات، لفظ جلاله «الله» به جای ضمیر برای تعظیم تکرار شده است.

2. قصد تحقیر؛ مانند: «'''أُوْلَئِکَ حِزْبُ الشَّیْطَانِ أَلَا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ'''»؛ «آنان حزب شیطانند آگاه باش که حزب شیطان همان زیانکارانند» (مجادله// 19) . در این آیه، «حزب‌الشیطان» برای تحقیر تکرار شده است.

3. قصد عموم؛ مانند: «'''وَمَا أُبَرِّیءُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ لأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ'''»؛ «و من نفس خود را تبرئه نمی‏کنم چرا که نفس قطعا به بدی امر می‏کند مگر کسی را که خدا رحم کند» (یوسف// 53) . در این آیه، «النفس» به جای ضمیر آمده است.
=== منابع ===
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#482 (482-499)]
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#344 344]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::مجاز لغوی ( علوم قرآنی )]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#244 244]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#344 344]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#482 (482-499)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#499 499]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#500 500]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#501 501]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5282/5282_2.htm#498 498]
[[رده:استعمال اسم ظاهر به‌جای ضمیر]]
[[کد::19421| ]]