نمایش مبدأ برای وجوه و نظایر قرآن

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''وجوه و نظایر قرآن''' : الفاظ مشترک و متواطی قرآن؛ یکی از مباحث علوم قرآنی

یکی از مباحث علوم قرآنی، «وجوه و نظایر قرآن» است که مفسر قرآن کریم باید از آن اطلاع داشته باشد. «وجوه» لفظ مشترکی است که در معانی گوناگون کاربرد دارد؛ و در هر مورد به کمک قرینه‌، به معنایی خاص انصراف پیدا می‌کند؛ خواه آن معنا حقیقی یا مجازی یا استعاری یا کنایی باشد. «نظایر» نیز به الفاظی گفته می‌شود که متواطی و در دلالت بر مصادیق، یکسان باشند.

عدّه‌ای نظایر را در لفظ، و وجوه را در معانی دانسته‌اند، و کسانی دیگر مراد از آن را استعمال اشارات باطنی و عدم اکتفا به تفسیر ظاهری به شمار آورده‌اند.

بعضی وجود «وجوه و نظایر قرآن» را یکی از وجوه اعجاز قرآن پنداشته‌اند؛ زیرا کلماتی در قرآن هست که بیش از 20 وجه دارند؛ و این در کلام بشر وجود ندارد؛ برای نمونه، واژه «صلاة» در قرآن کریم دارای شکل‌های معنایی گوناگون است که مفسران برای آن 9 وجه ذکر کرده‌اند:

1. نمازهای پنجگانه: «'''یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ'''» (نمل//3) ؛ 2. نماز عصر: «'''تَحْبِسُونَهُمَا مِن بَعْدِ الصَّلاَةِ'''» (مائده//106) ؛

3. نماز جمعه: «'''إِذَا نُودِی لِلصَّلَاةِ'''» (جمعه//9) ؛ 4. نماز جنازه: «'''وَلاَ تُصَلِّ عَلَی أَحَدٍ مِّنْهُم'''» (توبه//84) ؛ 5. دعا: «'''وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاَتَکَ سَکَنٌ لَّهُمْ'''» (توبه//103) ؛ 6. دین: «'''أَصَلاَتُکَ تَأْمُرُکَ'''» (هود//87) ؛ 7. قرائت: «'''وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِکَ'''» (إسراء//110) ؛ 8. رحمت و استغفار: «'''إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَی النَّبِیِّ'''» (احزاب//56) ؛ 9. مساجد: «'''لاَ تَقْرَبُواْ الصَّلاَةَ وَأَنتُمْ سُکَارَی'''» (نساء//43) .

نخستین مؤلف در این فنّ، مقاتل بن سلیمان است. از متأخران نیز ابن‌جوزی، فقیه دامغانی، ابوالحسن محمد بن عبدالصمد مصری، ابن‌فارس و جلال‌الدین سیوطی در زمینه وجوه و نظایر صاحب تألیفند.

در تفسیر وجوه یا کلمات مشترک، برخی از مفسران غالباً یکی از معانی را انتخاب کرده، دیگر معانی را نادیده می‌گیرند. در مقابل، بعضی دیگر همه یا آن دسته از معانی لفظ را که با قواعد ادبی و جایگاه کاربردی آن در آیه سازگار باشد، جزء تفسیر آیه قلمداد کرده، در عرض هم می‌پذیرند.
=== منابع ===
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#102 (102-111)]
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_2.htm#144 (144-155)]
#دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_2.htm#2298 (2298-2299)]
#قرآن ثقل اکبر : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5376/index.htm#365 (365-366)]
#تاریخ جمع قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5297/index.htm#367 (367-370)]
#مجله پژوهشهای قرآنی جلد (7,8) : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_(7,8).htm#286 286]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::کلمات قرآن]]
=== اخص ===
:[[اخص::نظایر قرآن]]، [[اخص::وجوه قرآن]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/7-8/index.htm#286 286]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_2.htm#144 (144-155)]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#102 (102-111)]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5282/5282_1.htm#133 (133-143)]
*[[منبع::تاریخ جمع قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5297/index.htm#367 (367-370)]
*[[منبع::دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_2.htm#2298 (2298-2299)]
*[[منبع::قرآن ثقل اکبر]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5376/index.htm#365 (365-366)]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد (7,8)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_(7,8).htm#286 286]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد (7-8)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_(7-8).htm#286 286]
[[رده:وجوه و نظایر قرآن]]
[[کد::160830| ]]