نمایش مبدأ برای تفسیر قرآن ( علوم قرآنی )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''تفسیر قرآن ( علوم قرآنی )''' : کشف معانی قرآن

در علم تفسیر قرآن، از انواع تفسیر و روش‌های تفسیری بحث می‌شود. علم تفسیر شاخه‌ای از مبحث تفسیر و مفسران است که از رده‌های مهم علوم قرآنی به شمار می‌آید.

'تفسیر' در لغت از 'فَسْر' است که در اشتقاق کبیر مأخوذ از 'سَفْر' و مقلوب آن است که هر دو به معنای کشف و برداشتن پرده و پوشش هستند؛ با این تفاوت که 'فَسر' در کشف باطنی و معنوی و 'سَفر' در کشف ظاهری و مادی به کار می‌رود.

تفسیر در اصطلاح دانشمندان علوم قرآنی و مفسران قرآن، تعاریف متفاوتی به‌این شرح دارد:

1. علمی که در آن از احوال قرآن از نظر دلالت بر مراد پروردگار بحث می‌شود.

2. علمی که در آن از احوال قرآن از جهت نزول و ادای لفظ بحث می‌شود.

3. کشف معانی قرآن و بیان مراد (خداوند) ؛ اعم از این که کشف آن به‌خاطر ابهام در لفظ باشد یا معنای ظاهری.

4. ابوطالب ثعلبی (تغلبی) : بیان وضع لفظ از جهت حقیقت و مجاز؛ مانند: تفسیر صراط به طریق و تفسیر صیب به مَطَر.

5. ابوالبقاء: بیان چیزی به لفظ آسان‌تر و ملایم‌تر از لفظ اصلی.

6. توضیح و رفع ابهام و گشودن گره‌ها و دقایق لفظی و معنایی قرآن مجید.

7. علم به نزول و شئون و قصص آیات و اسباب نزول آن‌ها و نیز دانستن مکی و مدنی، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، خاص و عام، مطلق و مقید، مجمل و مبین و….

8. رفع ابهام و حل اشکال حاصل در لفظ. هرگاه در نحوه بیان اجمال و ابهامی یا پیچیدگی و اشکالی پیش آید تفسیر، آن ابهام و اجمال یا آن پیچیدگی را برطرف می‌کند؛ از این رو، گفته‌اند: 'التفسیر رفع القناع عن اللفظ المشکل'.

تاریخ تفسیر قرآن به قدمت خود قرآن است، و نخستین مفسر قرآن شخص پیامبر اکرم (ص) هستند که در پاسخ به سؤالات اصحاب بسیاری از مفردات و تعابیر قرآن را تفسیر کرده‌اند. در کتاب‌های روایی، احادیث نبوی در تفسیر آیات نقل شده‌است.
=== منابع ===
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#147 (147-148)]
#بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5438/5438_1.htm#78 (78-79)]
#مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#4 4]
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_4.htm#194 194]
#تاریخ تفسیر : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5295/index.htm#29 29]
#تاریخ جمع قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5297/index.htm#305 305]
#قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی) : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#141 141]
#قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی) : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#49 49]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''تفسیر قرآن ( علوم قرآنی )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::تفسیر ( قرآن )]]، [[بج::علم تفسیر ( علوم قرآنی )]]
=== اعم ===
:[[اعم::تفسیر و مفسران]]
=== اخص ===
:[[اخص::آمیختگی ترجمه و تفسیر]]، [[اخص::تفاسیر تابعین تابعین]]، [[اخص::تفاسیر تک نگار]]، [[اخص::تفاسیر عصر جدید]]، [[اخص::تفاسیر عصر کهن]]، [[اخص::تفسیر اجتهادی]]، [[اخص::تفسیر اجمالی قرآن]]، [[اخص::تفسیر اِعراب]]، [[اخص::تفسیر باطنی]]، [[اخص::تفسیر پلورالیستی قرآن]]، [[اخص::تفسیر تبیینی قرآن]]، [[اخص::تفسیر تحلیلی]]، [[اخص::تفسیر تدبری قرآن]]، [[اخص::تفسیر تمسکی قرآن]]، [[اخص::تفسیر در عصر تابعین]]، [[اخص::تفسیر در عصر تدوین]]، [[اخص::تفسیر در عصر نبی صلی الله علیه و آله]]، [[اخص::تفسیر درایی]]، [[اخص::تفسیر زبدة البیان]]، [[اخص::تفسیر سکولاریستی قرآن]]، [[اخص::تفسیر سیستمی]]، [[اخص::تفسیر عبدالله بن عباس]]، [[اخص::تفسیر قرآن به قرآن]]، [[اخص::تفسیر لفظی قرآن]]، [[اخص::تفسیر لیبرالیستی قرآن]]، [[اخص::تفسیر مأثور]]، [[اخص::تفسیر مجمل به مبین]]، [[اخص::تفسیر مطلق به مقید]]، [[اخص::تفسیر معتزلیان جدید]]، [[اخص::تفسیر معنا ( تفسیر اعراب )]]، [[اخص::تفسیر معنوی قرآن]]، [[اخص::تفسیر موضوع ( مجعول )]]، [[اخص::تفسیر وجوه قرآن]]
:'''به لحاظ شیوه وسبک:'''
:[[اخص::تفسیر ترتیبی]]، [[اخص::تفسیر مزجی]]، [[اخص::تفسیر موضوعی]]
:'''به لحاظ طبقات تفسیری:'''
:[[اخص::تفسیر اهل بیت ( ع )]]، [[اخص::تفسیر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله]]، [[اخص::تفسیر تابعین]]، [[اخص::تفسیر دوران نهضت‌های اصلاحی]]، [[اخص::تفسیر صحابه]]، [[اخص::تفسیر عصر جدید]]
:'''به لحاظ ظهروبطن قرآن:'''
:[[اخص::تفسیر باطن قرآن]]، [[اخص::تفسیر ظاهر قرآن]]
:'''به لحاظ فرق ومذاهب:'''
:[[اخص::تفسیر اهل‌سنت]]، [[اخص::تفسیر باطنیه]]، [[اخص::تفسیر خوارج]]، [[اخص::تفسیر شیعه]]، [[اخص::تفسیر متصوفه]]
:'''به لحاظ نگرش وگرایش تفسیری:'''
:[[اخص::تفسیر اجتماعی]]، [[اخص::تفسیر اخلاقی]]، [[اخص::تفسیر ادبی]]، [[اخص::تفسیر اشاری]]، [[اخص::تفسیر به رأی ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::تفسیر بیانی]]، [[اخص::تفسیر پوزیتیویستی]]، [[اخص::تفسیر تاریخی]]، [[اخص::تفسیر تربیتی]]، [[اخص::تفسیر رمزی]]، [[اخص::تفسیر عرفانی]]، [[اخص::تفسیر علمی ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::تفسیر فقهی]]، [[اخص::تفسیر فلسفی ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::تفسیر کلامی]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::آداب تفسیر قرآن]]، [[وابسته::آراء تفسیری]]، [[وابسته::اسرائیلیات در تفسیر]]، [[وابسته::اقطاب اسرائیلیات]]، [[وابسته::اقطاب وضّاعین]]، [[وابسته::اولین مدون تفسیر]]، [[وابسته::تأویل قرآن ( علوم قرآنی )]]، [[وابسته::تدوین تفسیر قرآن]]، [[وابسته::تفاسیر قرآن]]، [[وابسته::تفسیر پذیری قرآن]]، [[وابسته::تفسیر نگاری]]، [[وابسته::تنزیل قرآن]]، [[وابسته::توقیفیت تفسیر قرآن]]، [[وابسته::جری و تطبیق]]، [[وابسته::روایات تفسیری]]، [[وابسته::روش‌های تفسیری]]، [[وابسته::سیاق عام]]، [[وابسته::شرافت تفسیر قرآن]]، [[وابسته::طرق تفسیری]]، [[وابسته::غرایب تفسیر]]، [[وابسته::فضیلت تفسیر قرآن]]، [[وابسته::قواعد تفسیر]]، [[وابسته::مبادی تفسیر]]، [[وابسته::مدارس تفسیر قرآن]]، [[وابسته::مراتب تفسیر]]، [[وابسته::مراحل تفسیر]]، [[وابسته::مصادر نقلی تفسیر]]، [[وابسته::مفسران]]، [[وابسته::مقدمات تفسیر]]، [[وابسته::مکاتب تفسیری]]، [[وابسته::منابع تفسیر]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::آشنایی با قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1228/index.htm#20 20]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1228/index.htm#29 29]
*[[منبع::آنچه باید از قرآن بدانیم جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5257/5257_2.htm#4 4]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5257/5257_2.htm#8 8]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5257/5257_2.htm#13 13]
*[[منبع::اسلام و هنر]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5262/index.htm#309 309]
*[[منبع::اعجاز قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5268/index.htm#173 173]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_4.htm#192_193) (192_193)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_4.htm#194 194]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_4.htm#195 195]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_4.htm#197 197]
*[[منبع::الاعجاز البیانی للقرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5273/index.htm#29 29]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#13 13]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#14 14]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#16 16]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#311 311]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#345 345]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#146 146]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#147 (147-148)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#148 148]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#149 149]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#159 159]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#160 160]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#164 164]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#169 169]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#170 170]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#171 171]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#176 176]
*[[منبع::البیان فی تفسیرالقرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#11 11]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#267 267]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#269 269]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#396 396]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#397 397]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#398 398]
*[[منبع::التفسیر و المفسرون جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#8 8]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#13 13]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#15 15]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#19 19]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#22 22]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#26 26]
*[[منبع::التمهید فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_2.htm#103 103]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_2.htm#337 337]
*[[منبع::الجامع لاحکام القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#26 26]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#31_37) (31_37)]
*[[منبع::القرآن فی الاسلام]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2902/index.htm#69 69]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2902/index.htm#80 80]
*[[منبع::الوافیة فی اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1161/index.htm#257 257]
*[[منبع::برهان روشن (البرهان علی عدم تحریف القرآن)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5278/index.htm#39 39]
*[[منبع::بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5438/5438_1.htm#78 (78-79)]
*[[منبع::تاریخ تفسیر قرآن کریم]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5296/index.htm#19 19]
*[[منبع::تاریخ تفسیر]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5295/index.htm#29 29]
*[[منبع::تاریخ جمع قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5297/index.htm#305 305]
*[[منبع::علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#223 223]
*[[منبع::علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#216 216]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#224 224]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#226 226]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#248 248]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#251 251]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#255 255]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#262 262]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#265 265]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#267 267]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#283 283]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#287 287]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#296 296]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#302 302]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#303 303]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#322 322]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#326 326]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#332 332]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#338 338]
*[[منبع::قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#49 49]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#141 141]
*[[منبع::لباب النقول فی اسباب النزول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/843/index.htm#5 5]
*[[منبع::مجله وقف میراث جاویدان جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5527/5527_1.htm#18 18]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 11]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#47 47]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#265 265]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#350 350]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_2.htm#15 15]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_2.htm#159 159]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_2.htm#185 185]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_2.htm#206 206]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_2.htm#228 228]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_2.htm#315 315]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#129 129]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#161 161]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#189 189]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#247 247]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#103_120) (103_120)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#107 107]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#110 110]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#111 111]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#112 112]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#114 114]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#117 117]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#119 119]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#131 131]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#24 24]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#178 178]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#76 76]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#81 81]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#83 83]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#102 102]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#217 217]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#236 236]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#265 265]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#266 266]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 9]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#5 5]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#134 134]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#154 154]
*[[منبع::مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#4 4]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#7 7]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#8 8]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#13 13]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#25 25]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#27 27]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#58 58]
[[رده:تفسیر قرآن ( علوم قرآنی )]]
[[کد::44005| ]]