نمایش مبدأ برای قاعده قرعه ( اصول فقه )

== توضیح مفهومی ==

'''قاعده قرعه ( اصول فقه )''' : استفاده از قرعه برای رفع سرگردانی مکلّف در شبهه موضوعی

قاعده قرعه، از قواعد فقهی بوده و راهی است برای بیرون آمدن مکلف از سر گردانی و تردید ناشی از جهل وی نسبت به موضوع.

در کتاب ' اصطلاحات الاصول ' آمده است:

' القرعة فی اللغة السهم و النصیب و فی عرف الفقهاء و العرف العام، الاحتیال فی تعیین المطلوب لدی الشبهة و الابهام کتابةً و نحوها '. <ref>اصطلاحات الاصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/888/index.htm#201 201]</ref>

قرعه، در شبهه موضوعی کارآیی دارد نه شبهه حکمی؛ پس تمسک به قاعده قرعه در مواردی است که حالی از احوالات موضوع، مجهول و مشتبه باشد و هیچ گونه راهی برای روشن کردن آن در دست نباشد؛ یعنی حتی احتیاط هم در مورد آن ممکن نباشد و اگر هم ممکن باشد، عسر و حرج داشته باشد، مثل این که دانسته شود یکی از چند گوسفند، حرام گوشت (موطوئه) است، ولی معلوم نباشد کدام یک از آنها است، یا این که در باره مالکیت چیزی میان دو نفر اختلاف باشد و هیچ یک دلیل و یا اماره‌ای که مالکیت وی را اثبا ت نماید در اختیار نداشته باشد. در چنین مواردی با قرعه، مسئله حل می‌شود.

قرعه، به صورت‌های گوناگون انجام می‌گیرد؛ در گذشته بیشتر به صورت انداختن تیر، و در زمان ما با نوشتن نام‌ها بر کاغذ و در آوردن یکی از آنها انجام می‌شود.

در قرآن کریم آمده که در ماجرای حضرت یونس (ع) از قرعه استفاده شد. هم چنین در جریان تعیین سرپرست و کفیل برای حضرت مریم (س) نیز از قرعه استفاده شد، که به نام زکریای پیامبر (ع) در آمد.

بعضی از عالمان، قرعه را مختص باب منازعات و اختلاف در حق می‌دانند. در پاسخ گفته شده که هر چند معمولاً چنین است، ولی این مسئله در ماهیت قرعه نیست؛ بنابراین، اگر اختلاف بر سر حقی هم نباشد، می‌توان از قرعه استفاده کرد، چنان که در قضیه سرپرستی حضرت مریم (س) کسی مدعی حقی نبود، بلکه همه در پی کسب افتخار بودند.

نکته اول:

در مورد این که قرعه از امارات است یا اصول، میان علما اختلاف وجود دارد.

نکته دوم:

برای اثبات قرعه، به آیات قرآن ـ مثل آیه 141سوره صافات، و آیه 144آل عمران، ـ، روایات متعدد و اجماع، تمسک شده است؛ برای مثال، ' شهید ثانی ' در قواعد و ' ابن ادریس ' در سرائر، ادعای اجماع نموده‌اند.
{{پانوشت}}
=== منابع ===
#عوائد الایام : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/103/index.htm#223 223]
#القواعد الفقهیة جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5186/5186_1.htm#357 357]
#کفایة الاصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#492 492]
#آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1176/1176_3.htm#154 154]
#فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#265 265]
#منهاج الاصول جلد 5 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5742/5742_5.htm#398 398]
#بحرالفوائد : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1190/index.htm#3 3]
#الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5098/index.htm#219 219]
#فرهنگ معارف اسلامی جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5138/5138_3.htm#488 488]
#القواعد و الفوائد جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/331/331_2.htm#183 183]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''قاعده قرعه ( اصول فقه )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::قرعه ( اصول فقه )]]
=== اعم ===
:[[اعم::قواعد فقهی ( اصول فقه )]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::اصل استصحاب ( اصول فقه )]]، [[وابسته::تقدم استصحاب بر قرعه]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1176/1176_3.htm#154 154]
*[[منبع::اجود التقریرات جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_2.htm#494 494]
*[[منبع::اصطلاحات الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/888/index.htm#201 201]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/888/index.htm#202 202]
*[[منبع::الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5098/index.htm#219 219]
*[[منبع::الاصول العامة للفقه المقارن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#549 549]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#551 551]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#552 552]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#553 553]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#554 554]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#556 556]
*[[منبع::القواعد الفقهیة جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5186/5186_1.htm#357 357]
*[[منبع::القواعد و الفوائد جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/331/331_2.htm#22 22]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/331/331_2.htm#183 183]
*[[منبع::المحصول فی علم الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#373 373]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#374 374]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#375 375]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#377 377]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#383 383]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#384 384]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#386 386]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#387 387]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#388 388]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#389 389]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#391 391]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#396 396]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#399 399]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#400 400]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#401 401]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_4.htm#403 403]
*[[منبع::المحکم فی اصول الفقه جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_4.htm#226 226]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_4.htm#227 227]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_3.htm#23 23]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_3.htm#491 491]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_3.htm#492 492]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_3.htm#493 493]
*[[منبع::بحرالفوائد]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1190/index.htm#3 3]
*[[منبع::علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#398 398]
*[[منبع::عوائد الایام]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/103/index.htm#223 223]
*[[منبع::فرائد الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_2.htm#415 415]
*[[منبع::فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#265 265]
*[[منبع::فرهنگ معارف اسلامی جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5138/5138_3.htm#488 488]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#678 678]
*[[منبع::کفایة الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#492 492]
*[[منبع::مصباح الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/878/878_3.htm#341 341]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/878/878_3.htm#342 342]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/878/878_3.htm#343 343]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_4.htm#355 355]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_7.htm#233 233]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_7.htm#234 234]
*[[منبع::منهاج الاصول جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5742/5742_5.htm#398 398]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4 جزء -2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4_-2.htm#104 104]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4_-2.htm#105 105]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4_-2.htm#106 106]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4_-2.htm#108 108]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 4-2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4-2.htm#104 104]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4-2.htm#105 105]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4-2.htm#106 106]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_4-2.htm#108 108]
[[رده:قاعده قرعه ( اصول فقه )]]
[[کد::178631| ]]