قصه ذوالقرنین
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قصه ذوالقرنین : سرگذشت قرآنی ذوالقرنین
قصه ذوالقرنین از قصه‌های اقوام گذشته است. قرآن کریم سه بار از «ذوالقرنین» نام برده و داستان او را ضمن آیات 82 - 96 سوره کهف بیان کرده و سپس به بیان این داستان پرداخته است که قریش برای آزمودن پیامبر (ص) با یهودیان مدینه مشورت و سه مسئله را با راهنمایی آنان مطرح کردند: 1. تاریخچه اصحاب کهف؛ 2. مسئله روح؛ 3. سرگذشت ذوالقرنین.
خداوند در پاسخ به آنان در باره ذوالقرنین چنین فرمود: خداوند در زمین به او قدرت و حکومت داد و همه وسایل حکمرانی را برای او فراهم ساخت. او در سفری به طرف مغرب، به جایی رسید که احساس کرد خورشید در چشمه یا دریای تیره و گل‌آلودی فرومی‌رود، و در آن‌جا گروهی از انسان‌های نیک و بد را یافت. خداوند به او فرمود: آیا می‌خواهی آن‌ها را مجازات کنی یا طریقه نیکویی را در میان آن‌ها انتخاب کنی؟ او گفت: کسانی را که ستم کرده‌اند مجازات خواهیم کرد، و اما کسانی را که ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند پاداش نیکویی خواهیم داد. او سفر خود را به غرب پایان داد و سپس عزم شرق کرد و با استفاده از اسباب و وسایل در اختیارش به راه خود ادامه داد تا به خاستگاه خورشید رسید و در آن‌جا دید خورشید به جمعیتی طلوع می‌کند که جز آفتاب برای آن‌ها پوششی نیست و زندگی آن‌ها بسیار ابتدایی است. او باز هم به سفر خود ادامه داد تا میان دو کوه رسید و با گروهی مواجه شد که هیچ سخنی را نمی‌فهمیدند. آن‌ها که از ناحیه دشمنان خونخوار و سرسختی به نام یأجوج و مأجوج در عذاب بودند، مقدم او را گرامی داشته، دست به دامان او شدند و چنین شکایت کردند که یأجوج و مأجوج در این سرزمین فساد می‌کنند، و از او خواستند برای مقابله با آن‌ها سدّی بسازد. ذوالقرنین به آن‌ها گفت به کمک مالی شما نیازی ندارم؛ امّا مرا یاری کنید تا به‌این هدف برسم، و سپس دستور داد قطعات بزرگ آهن را برای او بیاورند و آن‌ها را به نحو مقتضی قرار داد و سپس دستور داد برای او مس ذوب شده بیاورند تا روی سدّ بریزد.
محققان و قرآن‌پژوهان از دیرباز در باره شخصیت تاریخی و عینی ذوالقرنین و تطبیق او بحث کرده‌اند؛ ولی هنوز هم این کاوش‌ها به نتیجه نهایی نرسیده است. مهم‌ترین اقوال در باره ذوالقرنین چنین است:
1. او اسکندر مقدونی است که فتوحات بسیاری را در شرق و غرب جهان انجام داد و اسکندریه‌های متعددی برپا ساخت.
2. او یکی از پادشاهان یمن به نام «تُبَّع» بود (نظریه اصمعی، ابن‌هشام و ابوریحان بیرونی) .
3. ذوالقرنین همان کورش کبیر پادشاه هخامنشی است.
به هر حال، ذوالقرنین از شخصیت‌های محبوب قرآن کریم است.
منابع
- تفسیر نمونه جلد 12 : صفحه (523-552)
- اعلام القرآن : صفحه 313
- قاموس قرآن جلد 5 : صفحه 312
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 1081
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قصه ذوالقرنین به زیرصفحه قصه ذوالقرنین/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.