قاعده یقین
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قاعده یقین : حکم به بقای یقین سابق هنگام شک در اصل همان یقین
قاعده یقین، به معنای حکم به بقای یقین سابق و از بین نرفتن آن به سبب سرایت شک بعدی به آن است؛ به بیان دیگر، هنگامی که به وجود چیزی یقین حاصل شود و سپس در زمانی دیگر تردید شود که آیا در همان زمان گذشته انعقاد و شکل گیری آن یقین، صحیح بوده است یا خیر، طبق قاعده یقین، به صحت انعقاد یقین سابق حکم می‌شود؛ برای مثال، کسی که در روز پنج شنبه به نجاست لباس خود یقین دارد و سپس در روز جمعه، در یقین سابق خود به نجاست در روز پنج شنبه شک می‌نماید، بر اساس این قاعده، به صحت یقین سابق خود حکم می‌نماید.
در قاعده یقین، زمان شک (روز جمعه) و زمان یقین (روز پنج شنبه) تفاوت دارد، اما مشکوک (متعلق شک) و متیقن (متعلق یقین) از نظر زمانی اتحاد دارند، که در مثال بالا هر دو (متیقن و مشکوک) ' نجاست لباس در روز پنج شنبه ' است.
در مورد این که قاعده یقین حجیت دارد یا نه، اختلاف است؛ مشهور اصولیون اعتقاد دارند شک لاحق به یقین گذشته سرایت کرده و آن را از بین می‌برد، به همین دلیل قاعده یقین حجت نیست.
در مقابل، برخی به حجیت قاعده یقین و عدم اضمحلال یقین گذشته اعتقاد دارند، به این دلیل که ' اخبار لا تنقض ' قاعده یقین را در بر می‌گیرد؛ اما نظر مشهور این است که این اخبار، شامل قاعده یقین نمی‌شود و دلیل دیگری هم بر حجیت آن وجود ندارد.
نکته اول:
به قاعده یقین، ' شک ساری ' نیز گفته می‌شود، زیرا شک لاحق به یقین سرایت می‌کند و آن را ار بین برده و موجب تبدل و انقلاب یقین، به شک می‌گردد.
نکته دوم:
برخی از تفاوت‌های استصحاب با قاعده یقین به قرار ذیل است:
1. زمان شک و یقین در استصحاب یکی است، ولی در قاعده یقین این دو زمان، یکی نیست؛
2. زمان مشکوک و متیقن در قاعده یقین یکی است، اما در استصحاب تفاوت دارد.
منابع
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 313
- نهایة الافکار جلد 3-1 : صفحه 8
- الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه (60-61)
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 416
- اصول الاستنباط : صفحه 267
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 52
- الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 107
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 73
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 349
- آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 40
- آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 6
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 41
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 14
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 316
- سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 267
- سیری کامل در اصول فقه جلد 15 : صفحه 349
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 294
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «قاعده یقین» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قاعده یقین به زیرصفحه قاعده یقین/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 6، 40
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 347، 360، 371، 388
- اصطلاحات الاصول : صفحه 217
- اصول الاستنباط : صفحه 267
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 250، 274
- الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه (60-61)
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 455
- الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 232، 233، 235
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 7
- الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة : صفحه 107
- القواعد و الفوائد جلد 1 : صفحه 132، 137
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 14، 15، 41، 55، 229، 230
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 49، 53، 55، 73
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 52
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 316
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 294
- بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 14، 46، 49
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 298، 416، 417، 419
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 415، 416
- سیری کامل در اصول فقه جلد 14 : صفحه 267
- سیری کامل در اصول فقه جلد 15 : صفحه 349
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 349
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 698، 699، 700
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 313، 366، 586
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 8، 9، 66، 242، 245، 246
- منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 14، 106، 380، 385، 390
- نهایة الافکار جلد 3-1 : صفحه 8
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -1 : صفحه 8، 244
- نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 8، 244