بیان فعلی

توضیح مفهومی

بیان فعلی : فعلِ رافعِ ابهام یا اجمال یک شیء

بیان فعلی یا مبیِّن فعلی، به عمل فاعلی گفته می‌شود که بیان کننده مجملی می‌باشد، مانند آن که به مجرد نزول آیه « و اقیموا الصلوة »' پیامبر اکرم (ص) به عملی که دربردارنده قیام، قعود، رکوع و سجود بود، مبادرت ورزید؛ این عمل نزد حاضران در مجلس نزول وحی که به اقامه نماز آشنایی نداشتند مبیّن فعلی برای آیه بود؛ همان گونه که حج رسول خدا (ص) مبین فعلی برای آیه: « و لله علی الناس حج البیت مَن استطاع الیه سبیلاً » بود.

در کتاب ' معالم الدین ' آمده است: ' و الفعل من الرسول (ص) کصلاته فانها بیان لقوله تعالی: ' و اقیموا الصلاة ' و کحجه فانه بیان لقوله تعالی: ' و لله علی الناس حجّ البیت '.

بیان فعلی از سه راه شناخته می‌شود:

1. دانسته شود که قصد فاعل بیان مجمل است؛

2. خود فاعل تصریح کند که فعل او برای بیان مجمل است؛ برای مثال، پیامبر (ص) فرمود: ' صلّوا کما رأیتمونی أصلّی '، یا درباره مناسک حج فرمود: ' خذوا عنّی مناسککم '؛

3. به دلیل عقلی فهمیده شود که فعل فاعل برای بیان مجمل است، مثل این که در وقت حاجت، مجملی بیان شود و سپس فاعل، فعلی را که برای بیان بودن صلاحیت دارد، انجام دهد و فعل دیگری در آن زمان انجام نشود؛ در این صورت، عقل حکم می‌کند آن فعل، بیان برای مجمل است، زیرا در غیر این صورت، تأخیر بیان از وقت حاجت لازم می‌آید.

منابع

1. معارج الاصول : صفحه 109
2. قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 340
3. تحریرالمعالم : صفحه 140
4. اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 328
5. فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 120
6. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 226
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «بیان فعلی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

مبیَّن فعلی

اعم

بیان

وابسته

بیان قولی، تعارض بیان قولی و فعلی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه بیان فعلی به زیرصفحه بیان فعلی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 27
• اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 328
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 189
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 148
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 25، 27
• الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 338، 339، 343
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 226
• القرآن الکریم سوره 2 ، آیه 43، 97، 110
• القرآن الکریم سوره 3 ، آیه 97
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 3 : صفحه 175، 178، 180، 182
• تحریرالمعالم : صفحه 140
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 20
• فرهنگ معارف اسلامی جلد 4 : صفحه 120
• قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 340
• معارج الاصول : صفحه 109
• معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 157