اشتغال ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اشتغال ( علوم قرآنی ) : بازداشتن عامل نحوی از عمل، به واسطه اشتغال به چیز دیگر؛ از فنون بلاغت
اشتغال یعنی مشغول شدن یک عامل نحوی و بازماندن از عملی که سزاوار آن است. اشتغال هنگامی رخ می‌دهد که اسمی مقدم شود، سپس فعلی بیاید که در ضمیرِ راجع به آن اسم عمل می‌کند، و این وضعیت (تقدم اسم و تأخر فعل) مانع از عمل آن فعل در این اسم شود.
ویژگی این اسلوب و فن بلاغی این است که وقتی چیزی پنهان (به صورت ضمیر) آورده و سپس تفسیر شود، از نظر بلاغت ارزشمندتر و بهتر از جایی است که به صورت ضمیر آورده نشود؛ مانند:
1. «وَإِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجَارَکَ فَأَجِرْهُ» (توبه// 6) که تقدیر آن چنین می‌شود: «و ان استجارک احد من المشرکین فأجره؛ و اگر یکی از مشرکان از تو پناهندگی بخواهد، به او پناه ده».
2. «قُل لَّوْ أَنتُمْ تَمْلِکُونَ خَزَآئِنَ رَحْمَةِ رَبِّی» (اسراء// 100) که در تقدیر چنین است: «لو تملکون خزائن رحمة ربی؛ بگو اگر شما مالک خزائن رحمت پروردگار من بودید».
منابع
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اشتغال ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه اشتغال ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.