اخبار من بلغ

توضیح مفهومی

اخبار من بلغ : احادیث بیان گر حکمِ عمل کننده به حدیث، به امید ثواب منقول

' اخبار من بلغ ' اخباری است با این مضمون که اگر در روایات ضعیف منسوب به پیامبر (ص) وعده پاداش و اجر بر انجام عملی آمده باشد و کسی آن عمل را به شوق رسیدن به آن پاداش انجام دهد، به ثواب آن می‌رسد، اگر چه در واقع چنین کلامی از رسول خدا (ص) صادر نشده باشد، مانند: صحیحه ' هشام بن سالم از ' امام صادق (ع) :

' من بلغه عن النبی (ص) شیء من الثواب فعمله کان اجر ذلک له و ان کان رسول الله (ص) لم یقله؛ اگر روایتی از پیامبر (ص) در مورد ثواب بر انجام عملی، به شخصی برسد و او به همین قصد به آن عمل کند، اجر و ثواب آن عمل را می‌برد، هر چند پیامبر (ص) آن را نفرموده باشد ' .

اخبار زیادی در این باب وارد شده است که همگی دارای چنین مضمونی می‌باشد.

در مورد ' اخبار من بلغ ' دو نظریه وجود دارد:

1. ' اخبار من بلغ ' به عنوان احتمال ثواب، دلالت بر استحباب می‌کند، نه به عنوان خود عمل؛ یعنی این اخبار، در جایی که روایت ضعیفی، برای دو رکعت نماز خاص، ثواب نقل کرده است، نمی‌گوید آن دو رکعت نماز مستحب است، بلکه می‌گوید چون در آن نماز، احتمال ثواب هست، شما به عنوان ' محتمل الثواب '، و یا به بیان دیگر، به عنوان احتیاط، می‌توانید آن را به جا آورید؛ از این رو، انجام آن عمل به عنوان احتیاط است، مانند سایر اوامر احتیاطی. بنا بر این، اخبار من بلغ با احتیاط منافات ندارد.

' شیخ انصاری ' بر این نظر است که اخبار من بلغ بر استحباب نفس عمل دلالت ندارد و ترتب ثواب، مستلزم کشف امر مولوی نیست.

2. مرحوم ' آخوند ' معتقد است بعضی از این اخبار، مثل صحیحه ' هشام بن سالم ' دلالت بر استحباب نفس عمل می‌کند و ما از ترتب ثواب، استحباب عمل را کشف می‌کنیم.

ثمره این دو قول این است که بنا بر نظر اول، به استحباب عمل نمی‌توان فتوا داد، بلکه انجام آن رجائاً و به امید مطابقت با واقع، مستحب است؛ اما بنا بر نظر دوم، به استحباب عمل می‌توان فتوا داد.

نکته:

شهید صدر (ره) درباره این اخبار چهار وجه را مطرح کرده است:

1. در مقام جعل حجیت برای مطلق بلوغ خبر می‌باشد؛

2. در مقام انشای حکم استجباب واقعی نفسی برای بلوغ خبر به عنوان ثانوی می‌باشد؛

3. ارشاد به حکم عقل بر حسن احتیاط و ثواب بردن محتاط می‌باشد؛

4. انشای وعد مولوی است برای مصلحتی که در نفس وعد وجود دارد.

وی خود تلفیقی از وجه سوم و چهارم را می‌پذیرد .

منابع

1. آراؤنا فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 206
2. مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 25
3. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه (503-508)
4. انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه (131-133)
5. ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه (526-536)
6. سیری کامل در اصول فقه جلد 11 : صفحه 483
7. کفایة الاصول : صفحه 401
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

احتیاط ( اصول فقه )، استحباب ( اصول فقه )، قاعده تسامح در ادله سنن ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اخبار من بلغ به زیرصفحه اخبار من بلغ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آراؤنا فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 206
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 207، 208، 209، 210، 211، 212، 213، 214
• اصول الاستنباط : صفحه 222
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 133، 135، 138
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 426، 427، 428، 430، 431
• المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 152، 153، 155، 156، 158، 159
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 90، 91، 93، 95، 96، 98، 99، 100، 101، 102، 103، 104، 105، 106، 107
• انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه (131-133)
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه (526-536)
• بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار جلد 2 : صفحه 256
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 121، 127، 129، 132، 136، 137
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 232، 233، 234، 235، 236
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 294
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 175، 176
• سیری کامل در اصول فقه جلد 11 : صفحه 483
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 273
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 383، 384
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 408، 409
• کفایة الاصول : صفحه 401
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 25، 319
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 518، 519، 521، 522، 524، 527، 528، 530، 531، 533، 534، 535، 536، 537، 540
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه (503-508)، 508
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 276