چرک ( وسخ )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
چرک: مایع سفید یا زرد رنگ بر آمده از زخم یا دمل/ جرم تیره رنگ و معمولاً چربِ نشسته بر بدن، لباس و مانند آن.
از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفتهاند.
چرک برآمده از زخم در صورتی که آلوده به خون نباشد پاک است. 1 خون ناشی از زخم بدن قبل از بهبود زخم در نماز مَعفُوّ است. همچنین چرک آن، حتّی در صورت آلودگی به خون2) ر خون (.
چرک برآمده از بدن بر اثر کیسه کشیدن در حمّام و مانند آن پاک است. 3 البتّه چرک بدن کافر به تبعیّت از بدن او نجس است که با اسلام آوردن وی، بدن و نیز چرک آن پاک میگردد. 4
چرک بدن اگر جزء بدن به شمار رود - مانند چرکهایی که با کیسه کشیدن و مانند آن از پوست جدا میشود - مانع وضو و غسل نیست و ازاله آن واجب نخواهد بود؛ امّا اگر عرفاً جزء بدن به شمار نرود در صورتی که مانع رسیدن آب شود، ازاله آن لازم است. 5
بنابر قول مشهور، ازاله کثافت زیر ناخن میّت با خلال مکروه است. 6 برخی قدما حکم به عدم جواز آن کردهاند. 7
کثافت زیر ناخن دو حالت دارد. اگر محلّ آن از باطن محسوب گردد - مانند موردی که ناخن در حدّ متعارف باشد نه بلندتر - ازاله آن واجب نیست؛ لیکن اگر از ظاهر شمرده شود و کثافت، مانع رسیدن آب به زیر آن باشد، در وجوب ازاله آن مطلقا یا عدم وجوب مطلقا8 و یا وجوب، تنها در صورتی که کثافت بیش از حدّ متعارف باشد، اختلاف است. قول اوّل به مشهور نسبت داده شده است. 9
________________________________________
175
گروهی قائل به قول سوم شدهاند. 10 برخی قائلان به وجوب ازاله تصریح کردهاند با داشتن مشقّت یا عسر و حرج، ازاله واجب نیست. 11
پوشیدن لباس چرکین بویژه هنگام نماز12 و احرام مکروه است؛ لیکن در صورت چرکین شدن لباس احرام، شستن آن در حال احرام کراهت دارد. 13 حمّام کردن و زدودن چرک بدن بویژه قبل از احرام مستحب است14) ر حمّام (.
از نفقه واجب زن بر شوهر، فراهم کردن لوازم نظافت و بر طرف کننده چرک بدن، مانند صابون است. 15 بر زن واجب است از آنچه موجب ناخوشایندی شوهر میشود، مانند خوردن پیاز و سیر و آلودگی لباس و بدن به چرک و کثافات، اجتناب کند؛ چنان که شوهر میتواند همسر خود را به اجتناب از آنها وادار نماید. 16
چرک و کثافتهای بدن و زخم از خبائث به شمار میروند و خوردن آنها حرام است. 17
1. جواهر الکلام 2 84 /6. العروة الوثقی 3 204 - 202 /1. منتهی المطلب 4 209 /3. العروة الوثقی 361. 5 271 /1؛ التنقیح) الطهارة (6 117 - 116 /4. الحدائق الناضرة 7 468 /3. الخلاف 8 695 /1. مصباح المنهاج 285 - 284 /2؛ منهاج المؤمنین 9 68 /1. الحدائق الناضرة 250 /2؛ مستمسک العروة 354 - 353 /2؛ هدایة العباد) گلپایگانی (24 /1؛ وسیلة النجاة/ 10 23. ریاضالمسائل 256 /1؛ جواهرالکلام 291 /2؛ العروة الوثقی 11 359 /1. تذکرة الفقهاء 161 - 160 /1؛ جواهر الکلام 12 291 /2. العروة الوثقی 13 360 /2. جواهر الکلام 15 175. 14 428 - 427 /18. قواعد الاحکام 16 106 /3. الأقطابالفقهیة/ 138؛ جواهرالکلام 17 148 /31. تحریر الوسیلة 162 /2؛ مهذّب الاحکام 153 - 152 /23.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 174
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «چرک ( وسخ )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه چرک ( وسخ ) به زیرصفحه چرک ( وسخ )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.