هیئت افعال
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
هیئت افعال : شکل خاص در افعال، حاصل از شکل چینش حروف وحرکات اعرابی
هیئت افعال، به معنای ترکیب و شکل خاص افعال است که از کنار هم قرار گرفتن حروف (چه حروف اصلی و چه زاید) و حرکات اعرابی به وجود می‌آید.
توضیح:
فعل، از ماده و هیئت تشکیل شده است. ماده دارای معنای اسمی و هیئت دارای معنای حرفی می‌باشد. وضع ماده، شخصی، ولی وضع هیئت، نوعی است.
هیئت فعل بر ارتباط بین حدث (مدلول ماده) و فاعل دلالت می‌نماید، چه این ارتباط صدوری باشد مثل: ' ضَرَب زید ' که ' ضرب ' از ' زید ' صادر شده است و چه حلولی، مثل: ' عَلِم زید ' که ' علم ' در ' زید ' حلول نموده است.
بنابراین، هیئت بر ارتباط و نسبت دلالت می‌کند.
برخی مانند ' شهید صدر ' این نسبت را نسبت ناقصه می‌دانند [۱] .
نکته اول:
برخی از متأخران اعتقاد دارند هیئت فعل بر نسبت و ارتباط دلالت می‌نماید، اما برای مفهوم ارتباط بین حدث و فاعل وضع نشده است بلکه از ارتباط خارجی میان حدث و فاعل حکایت می‌کند [۲] .
نکته دوم:
در حروف، این گونه نیست که ماده آن یک وضع، و هیئت آن وضع جدا گانه‌ای داشته باشد؛ به خلاف افعال که ماده، یک وضع مستقل، و هیئت وضع دیگری دارد، اما در عین حال، ماده و هیئت در افعال به منزله دو لفظ نمی‌باشد؛ از این رو معنای فعل به صورت یک شیء واحد به ذهن انسان می‌آید و به صورت یک معنای واحد تصور می‌شود، اگر چه در تحلیل ذهنی دو معنا می‌باشد [۳].
پانوشت
منابع
- سیری کامل در اصول فقه جلد 2 : صفحه 551
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 84
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 306
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 100
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 53
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه هیئت افعال به زیرصفحه هیئت افعال/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.