نکره در سیاق اثبات
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
نکره در سیاق اثبات : اسم نکره واقع در جمله مثبت؛ از مصادیق اختلافی الفاظ عموم
نکره در سیاق اثبات، مقابل نکره در سیاق نفی یا نهی بوده و عبارت است از اسم نکره‌ای که در جمله‌ای مثبت (که در آن ادات نفی و یا نهی وجود ندارد) به کار می‌رود، مانند: ' جائنی رجل '.
در این که نکره در سیاق اثبات از ادات و الفاظ عموم محسوب می‌شود یا نه، اختلاف وجود دارد؛ برخی از صاحب نظران معتقدند نکره در سیاق اثبات، بر عموم دلالت نمی‌کند، مگر در جاهایی که مقدمات حکمت به میان می‌آید یا در جمله‌ای که در آن امتنان وجود دارد، مثل آیه: «فیهما فاکهة و نخل و رمّان) »1) که در مقام امتنان بوده و بر وجود انواع سیب، خرما و انار در دو باغ بهشتی دلالت می‌کند.
مرحوم ' میرزای قمی ' معتقد است وقتی اسم نکره مدخول فعل امر قرار می‌گیرد، بر عموم بدلی دلالت می‌کند نه عموم شمولی و استغراقی.
اما برخی دیگر اعتقاد دارند نکره در سیاق اثبات اگر جمع باشد، مثل: ' جائنی رجال '، گویای عموم نیست بلکه بر بیش از دو نفر دلالت می‌نماید؛ اما اگر مفرد باشد، مثل: ' جائنی رجل '، بر فرد واحد دلالت می‌کند.
گروهی دیگر معتقدند نکره در سیاق نفی، بر عموم دلالت می‌کند، ولی فرق آن با نکره در سیاق نهی این است که عموم آن بدلی است [۱].
پانوشت
منابع
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 224
- التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول : صفحه 325
- اصول فقه : صفحه 149
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «نکره در سیاق اثبات» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه نکره در سیاق اثبات به زیرصفحه نکره در سیاق اثبات/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.