نسخ قرآن به قیاس
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
نسخ قرآن به قیاس : نسخ حکم قرآنی با قیاس فقهی (تمثیل منطقی)
«قیاس» در لغت به معنای اندازه‌گیری و برابرکردن است؛ چنان‌که در جمله «قست الأرض بالقصبة» به معنای اندازه‌گیری، و در جمله «فلان لایقاس بفلان» به معنای مساوات و برابرکردن است.
و در اصطلاح فقها عبارت است از سرایت دادن حکمی ثابت در شیء، توسط مجتهد، به شیئی دیگر، به سبب علت وجود آن حکم در هر دو شیء. شیئی که حکم در آن ثابت است «اصل» و شیئی که حکم مذکور به آن سرایت داده می‌شود «فرع»، و علت موجود در هر دو «وصف جامع» نامیده می‌شود.
شیعه امامیه فقط قیاس منصوص‌العلّه را حجّت می‌داند و حجیت بقیه اقسام قیاس را منکر است. مذاهب چهارگانه اهل‌سنّت قیاس را حجّت می‌دانند. علت آن که در روایات شیعه به شدّت از پیروی قیاس نهی شده، آن است که عقل بشر در بسیاری از موارد، راهی به استنباط علل احکام ندارد و نمی‌تواند قیاس صحیح را از فاسد تشخیص دهد؛ لذا شارع اسلام، استدلال به قیاس را بر مجتهد به طور کلی تحریم کرده است تا در فتاوای خود دچار لغزش نشود.
د رباره نسخ قرآن، تنها خود قرآن یا سنّت متواتر می‌تواند ناسخ باشد و لاغیر؛ ولی اکثر اهل‌سنّت معتقدند اگر قیاس قطعی باشد، می‌تواند ناسخ قرآن شود.
منابع
- دائرة المعارف فارسی جلد 2 : صفحه 2096
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 268
- فتح المنان فی نسخ القرآن : صفحه 45
- الایضاح لناسخ القرآن و منسوخه : صفحه 83
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه نسخ قرآن به قیاس به زیرصفحه نسخ قرآن به قیاس/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.