نزول بعد الحکم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
نزول بعد الحکم : آیات عمل شده به محتوای آن پیش از نزول
قرآن به صورت تدریجی بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده و توسط آن حضرت بر مردم عرضه می‌شد. در بیان حکمت نزول تدریجی آیات، امور مختلفی مانند تربیت مردم، نشر رسالت، اثبات الهی بودن کلام و اقتضای زمان ذکر شده است. براین اساس، در غالب موارد، حکم، پس از نزول بود، یعنی ابتدا آیه نازل می‌شد و سپس مردم مکلّف به اجرای حکمی می‌گشتند و یا امری بیان می‌شد. اما گاهی، حکمی جاری بوده و نزول، پس از آن آمده است. اصطلاح 'نزول بعد الحکم' اشاره به این معنا دارد، و در باره آیاتی اطلاق می‌شود که حکم و محتوای آن‌ها پیش از نزول شناخته شده و به آن عمل می‌شده است. بعضی نویسندگان، موارد ذیل را مصداق چنین آیاتی دانسته‌اند:
1. آیه 6 سوره مائده در باره وجوب وضو: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَینِ...».
2. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نُودِی لِلصَّلَاةِ مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَی ذِکْرِ اللَّهِ...» (جمعه// 9) .
گفته شده آیات یاد شده، در مدینه فروفرستاده شد؛ در حالی که وجوب وضو و وجوب نماز جمعه در مکه و پیش از هجرت رسول گرامی اسلام (ص) ثابت بوده است. البته در این باره مناقشاتی وجود دارد.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (132-135)
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 32
- تاریخ قرآن : صفحه 209
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «نزول بعد الحکم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه نزول بعد الحکم به زیرصفحه نزول بعد الحکم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.