مهلت
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اِمهال: مهلت دادن.
واژه‌های ' اِنظار '، ' تأخیر ' و ' تأجیل ' نیز به جای ' امهال ' به کار رفته است؛ چنان که گاه ' امهال ' در پی ' استمهال ' (مهلت خواستن) آمده است. از این
________________________________________
669
موضوع در باب هایی مانند دین، تفلیس، کفالت، نکاح، ظهار، ایلاء، احیاء موات، قضاء و حدود بحث شده است که به مهم ترین موارد آن اشاره می‌شود.
امهال در حقوق زوجیّت: زن پس از گرفتن مهر (--' مهر) نمی‌تواند از همبستر شدن شوهرش با خود جلوگیری کند. در وجوب امهال او جهت آماده شدن در صورتی که درخواست مهلت نماید، اختلاف است.
اگر زن عذر شرعی یا عقلی داشته باشد - مثل آن که بیمار باشد یا سنّش کم باشد - به گونه‌ای که توان همبستری نداشته باشد، امهال او تا زمان برطرف شدن عذر، واجب است. 1
در صورت ثبوت عنّین (--' عنن) بودن مرد و رجوع زن به حاکم، وی یک سال به مرد مهلت می‌دهد. در این مدّت اگر با همسر خود یا زن دیگری آمیزش کرد، زن حق فسخ نکاح را ندارد. 2
اگر زنی که شوهرش نسبت به او ظهار (--' ظهار) کرده، به حاکم رجوع کند، حاکم به شوهر سه ماه مهلت می‌دهد که یا همسرش را طلاق (--' طلاق) دهد و یا کفّاره (--' کفّاره) داده و به وی رجوع کند. 3
در صورت ایلاء (--' ایلاء) مرد نسبت به همسرش و مراجعه زن به حاکم، وی چهار ماه به مرد مهلت می‌دهد تا به همسرش رجوع کند و کفّاره بدهد. در صورت عدم رجوع، حاکم او را بین طلاق و همبستر شدن آزاد می‌گذارد. در صورت انتخاب همبستر شدن، عزم بر آن کافی است. اگر مرد برای رجوع عذر داشته باشد، تا زمان بر طرف شدن عذر، به او مهلت داده می‌شود. در صورت نداشتن عذر، به اندازه متعارف - جهت آماده شدن برای همبستری - به او مهلت داده می‌شود. 4
امهال بدهکار: مهلت دادن به بدهکار، مستحب 5 بلکه در صورت ناتوانی از پرداخت بدهی، واجب است 6 (--' اعسار) .
امهال کفیل: به کفیل (--' کفالت) برای احضار مکفول غایب، به اندازه آوردن وی مهلت داده می‌شود. 7
________________________________________
670
امهال مُحیی: کسی که زمین مواتی را تحجیر (--' تحجیر) کرده، امّا احیا (--' احیاء موات) نمی‌کند، حاکم او را بین احیا و صرف نظر کردن از زمین مخیّر می‌کند. در صورت داشتن عذر برای احیا مثل نداشتن کارگر یا ابزار کار، تا زمان برطرف شدن عذر به او مهلت داده می‌شود. 8
امهال مدّعی علیه: اگر مدعی علیه (خوانده) در واکنش به شهادت شاهد علیه وی، ادّعای وجود چیزی مانند فسق، که سبب ردّ شهادت شاهد شود را نماید، به او مهلت داده می‌شود تا آن را اثبات کند. 9
امهال مرتدّ: به مرد مرتدّ ملّی (--' مرتدّ ملّی) به اندازه‌ای که فرصت توبه کردن داشته باشد یا به قولی، سه روز مهلت داده می‌شود و در صورت توبه نکردن، کشته می‌شود. 10
1 - جواهر الکلام 31 45 - 46 و جامع المقاصد 13 363.
2 - جواهر الکلام 30 358.
3 - 33 164.
4 - 330.
5 - الحدائق الناضرة 20 187.
6 - جواهر الکلام 25 352.
7 - 26 201.
8 - 38 59.
9 - 40 193.
10 - 41 613.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 668
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «مهلت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تأجیل، مهلت به زوجه
- به لحاظ سیاسات:
- مهلت به محیی، مهلت به مدعی، مهلت به مدعی علیه، مهلت به مدیون
- به لحاظ عقوبت:
- مهلت به باغی در جهاد، مهلت به جانی برای واجبات، مهلت به قاذف، مهلت به مرتد ملی
- به لحاظ معاملات:
- مهلت به کفیل، مهلت در حق زوجیت
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مهلت به زیرصفحه مهلت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.