مخصص عقلی ضروری
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مخصص عقلی ضروری : مخصِّص برگرفته از بداهت عقل
در جایی که مخصص، حکم ضروری عقل باشد، آن را مخصص عقلی ضروری می‌نامند؛ به بیان دیگر، در جایی که عقل بی درنگ حکمی را درک کند، آن حکم را حکم عقل ضروری، و در صورتی که با آن، عامی را تخصیص بزنند، آن را مخصص عقلی ضروری می‌خوانند.
مانند این که مولا بگوید: ' اکرم العلماء ' و عبد با عقل خود درک کند که مولا اکرام همه عالمان کره زمین را نخواسته، بلکه اکرام عالمان محل و یا کشور خود را خواسته است.
نکته:
مخصص لُبّی ضروری، در حکم مخصص لفظی متصل بوده و سبب اجمال عام می‌گردد.
منابع
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 150
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 154
- مبادی فقه و اصول : صفحه 235
- فرهنگ نامه اصول فقه