مجاز زیادت
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مجاز زیادت : ذکر لفظ و عدم اراده معنای آن
مشهور علما، مجاز زیادت را مجاز لغوی شمرده و برخی هم آن را از شاخه‌های مجاز عقلی دانسته‌اند. در مجاز زیادت لفظی ذکر می‌شود، ولی مفهوم آن مورد نظر نیست؛ مانند: «لیس کمثله شیء»؛ «هیچ چیز مانند او نیست» (شوری// 11) . در این آیه «ک» زائد است.
جواز اطلاق زائد بر الفاظ قرآن مورد اختلاف است؛ برخی گفته‌اند چون زائد به معنای بیهوده است و قرآن منزه از آن است، بهتر است از آن به «تأکید» تعبیر آورده شود.
ابن‌خشاب می‌گوید: بیشتر علما اطلاق زائد بر قرآن را جایز می‌دانند؛ زیرا قرآن به زبان مردم عرب نازل شده است و در آن هم زائد وجود دارد. همچنین زیادی در مقابل حذف است و حذف برای اختصار و تخفیف؛ بنابراین، زیادی برای تأکید و توطئه است.
برخی می‌گویند الفاظ برای افاده معنا است؛ گرچه در اصطلاح نحوی زائد نامیده شود. پس نه تنها زائد نیست، بلکه وجود آن با ذوق بیانی به کلام جلوه معنایی خاصی می‌دهد که اگر نباشد، آن جلوه را ندارد.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 318
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 122
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 274
- قرآن ثقل اکبر : صفحه 306
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مجاز زیادت به زیرصفحه مجاز زیادت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.