قلب دلیل
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قلب دلیل : بیان دلیل مستدلّ و ابطال آن از طریق ' قلب '
قلب دلیل، مقابل قلب دعوا بوده و عبارت است از بیان دلیل مستدل و سپس اعتراض به آن از طریق قلب ـ اثبات حکم مخالف به وسیله آن ـ که به دو صورت انجام می‌گیرد:
أ. گاهی معترض بعد از بیان دلیل مستدل، از راه قلب دلیل به آن اعتراض نموده و به کلی استدلال وی را باطل می‌نماید؛ برای مثال، شخصی معتقد است دایی نیز ارث می‌برد، و در مقام استدلال، به این کلام ' عمر ' استناد می‌کند که: ' الخال وارث من لا وارث له '، آن گاه معترض در مقام قلب دلیل او می‌گوید: این دلیل، بر عدم توریث دایی به طریق مبالغه دلالت می‌نماید، مثل این که گفته شود: ' الجوع زاد من لا زاد له ' که از راه مبالغه دلالت می‌کند بر این که گرسنگی زاد و توشه‌ای برای فقیر نیست.
ب. گاهی معترض بعد از بیان دلیل مستدل، آن را فی الجمله می‌پذیرد ـ نه در همه موارد تا مدعای مستدل ثابت شود ـ که به سه صورت است، زیرا غرض از قلب معترض، یا اثبات مذهب (نظریه) معترض است، یا ابطال مذهب مستدل و در صورت دوم، یا این ابطال به طور صریح صورت می‌گیرد، یا به طور ضمنی و التزامی.
منابع
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 3,4 : صفحه 352
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قلب دلیل به زیرصفحه قلب دلیل/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.