قرّای اهل تألیف
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قرّای اهل تألیف : قاریان نویسنده کتاب درباره قرائت
پس از دوره صحابه و تابعان، عدّه‌ای از مسلمانان به موضوع قرائت قرآن اهتمام خاصی داشتند و بیشتر فرصت‌هایشان را برای ضبط دقیق قرائات صرف می‌کردند؛ تا جایی که به استادانی برجسته در قرائت قرآن مشهور شدند و مردم برای آموزش این امر مهم از اطراف و نواحی مختلف به سوی آنان روی می‌آوردند.
نخستین کسی که در این دوره در باره قرائت کتابی تدوین کرد، ابان بن تغلب شاگرد حضرت امام سجاد (ع) بود که ابن‌ندیم از این کتاب یاد کرده است. نجاشی نیز در شرح حال ابان از کتاب ~القرائة~ او نام برده است. بنابراین، حافظ ذهبی در معرفی ابوعبیده قاسم بن سلام به عنوان نخستین گردآورنده کتاب قرائات، به خطا رفته است؛ چون مورخان متفقند وی در سال 224 ق و ابان بن تغلب در سال 141 ق یعنی 83 سال پیش از ابوعبیده وفات یافتند. مگر آن‌که منظور ذهبی آن باشد که ابوعبیده نخستین نویسنده کتاب قرائات در میان اهل‌سنّت است یا کسی که کتاب او موجود است، نه نخستین کس به طور مطلق؛ زیرا نخستین مؤلف قرائات، ابان بن تغلب بود و پس از او حمزة بن حبیب زیّات از قرّای‌سبعه.
اگر پس از این دو نفر که استاد قرائت و شیعی بوده‌اند نتوانیم شخص یا اشخاصی دیگر را به عنوان مؤلف کتاب قرائات در تاریخ بیابیم، باید ابوعبیده را سومین کسی بدانیم که به چنین کاری همت گماشت. علامه طباطبایی (ره) طبقه پنجم قرّاء را «قرّای اهل تألیف» دانسته است.
نیز ر.ک:طبقه پنجم قرّاء.