قرائت شاذ
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قرائت شاذ : قرائت فاقد سند یا یکی از ارکان سه‌گانه قرائت صحیح
قرائت شاذّ، یکی از قرائت‌های غیرصحیح است و برای آن تعریف‌هایی ارائه شده است که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. قرائت شاذّ، قرائتی است که سند آن صحیح نیست؛ مانند قرائت ابن‌سمیقع در «فَالْیَوْمَ نُنَجِّیکَ بِبَدَنِکَ لِتَکُونَ لِمَنْ خَلْفَکَ آیَةً» (یونس// 92) که «ننجیک» را «ننحیک» با «ح» بی‌نقطه و لام «خلفک» را به فتح قرائت می‌کرد؛ در حالی که حفص، آن را به روش متداول می‌خواند.
2. هرگاه در یکی از ارکان سه‌گانه قرائت (صحت سند، توافق با رسم‌الخط، عدم مخالف با قواعد زبان عرب) خللی پدید آید، به آن، قرائت ضعیف، شاذ یا باطل می‌گویند؛ خواه از قاریان هفت‌گانه باشد یا از غیر آنان. بنابراین تعریف، قرائت شاذ معادل قرائت غیر صحیح است.
3. منظور از قرائت شاذ، تفسیر قرائت مشهور و تبیین معانی آن است؛ مثل قرائت عایشه و حفصه «صلاة العصر» به جای «صلاة الوسطی» (بقره// 238) .
برخی دیگر قرائت قرّای سبعه را «متواتر» و سه قرائت دیگر را «آحاد» و باقیمانده را «شاذ» دانسته‌اند. عده زیادی از محققان قرائت شاذ در نماز را جایز ندانسته‌اند. نخستین کسی که قرائت شاذ را استقصا کرد و از قرائت صحیح جدا ساخت، ابوالفضل محمد بن جعفر خزاعی بود که در اواخر سده دوم می‌زیست. از قرائت شاذ، به قرائت ضعیف و متروک نیز تعبیر شده است.
منابع
- النشر فی القراءات العشر جلد 1 : صفحه 9
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه (331-332)
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 2 : صفحه (63-65)
- اتحاف فضلاء البشر بالقراءات الاربعة عشر : صفحه 71
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 429
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 265
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 258
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 113
- معجم القراءات القرآنیة جلد 1 : صفحه 99
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه 257
- حجة القراءات : صفحه 14
- المرشد الوجیز الی علوم تتعلق بالکتاب العزیز : صفحه 172
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «قرائت شاذ» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قرائت شاذ به زیرصفحه قرائت شاذ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اتحاف فضلاء البشر بالقراءات الاربعة عشر : صفحه 71
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 258، 264، 265، 378
- الامثال فی القرآن : صفحه 387
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه (331-332)، 332، 336، 341، 467
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 110، 113
- الجامع لاحکام القرآن جلد 1 : صفحه 47
- المرشد الوجیز الی علوم تتعلق بالکتاب العزیز : صفحه 172
- النشر فی القراءات العشر جلد 1 : صفحه 9
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 331، 335
- تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 71
- حجة القراءات : صفحه 14
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 2 : صفحه (63-65)، (65-63)
- مباحث فی علوم القرآن : صفحه 257
- مدخل التفسیر : صفحه 145
- معجم القراءات القرآنیة جلد 1 : صفحه 99
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 429، 464، 465