عجمی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اعجمی: غیر عربی.
عجمی نیز به همین معنا است؛ لیکن در فقه، اعجمی بیشتر استعمال شده است. از این عنوان در باب‌های طهارت، صلات، حج، نکاح، اقرار و کفّارات به مناسبت سخن رفته است.
اسلام اعجمی: اعجمی اگر بتواند شهادتین (--' شهادتین) را به زبان عربی اظهار کند و یا کسی از مسلمانان اقرار او به زبان اعجمی را بفهمد، اسلام او ثابت می‌شود و گرنه اشاره‌ای که فهماننده اقرار به شهادتین باشد در ثبوت اسلام او کافی است. 1
نماز اعجمی: اگر اعجمی نتواند تکبیرة الاحرام را عربی - هر چند به صورت غلط - تلفّظ کند و امکان یاد گرفتن آن را نیز نداشته باشد تا وقت نماز تنگ شود، گفتن ترجمه آن، کفایت می‌کند. 2
در حمد نماز نیز اگر بتواند حتی قسمتی از آن را به عربی بخواند، خواندن ترجمه آن جایز نیست ولی اگر نتواند،
________________________________________
571
واجب است یا حمد را به عربی یاد بگیرد و یا به کسی که عربی می‌خواند اقتدا کند و یا از کسی که به عربی می‌خواند گر چه در حال نماز نباشد تبعیت کند. 3 و اگر این نیز ممکن نباشد و نتواند بخشی از حمد یا به جای آن قسمت دیگری از قرآن را بخواند، به قول مشهور باید به اندازه قرائت حمد، ذکر ' سبحان الله '، ' الحمد لله '، ' الله اکبر ' یا ' لا اله الاّ الله ' بگوید. 4
قرائت سوره در نماز - بنا بر وجوب آن - بر شخصی که توانایی عربی خواندن آن را ندارد، واجب نیست. 5 خواندن ذکرهای واجب نماز مانند ذکر رکوع و سجده به غیر عربی جایز نیست؛ بنا بر این بر اعجمی واجب است اذکار واجب است اذکار واجب را به عربی یاد بگیرد. در جواز خواندن قنوت به عربی اختلاف است. 6
امامت اعجمی: امامت اعجمی در صورتی که عربی بداند جایز است؛ لیکن اگر فصیح نباشد امامت او کراهت دارد. 7 در کفایت ایراد خطبه نماز جمعه به غیر عربی اختلاف است 8 (--' نماز جمعه) .
حج اعجمی: تلبیه (--' تلبیه) در احرام حج به غیر عربی در صورت امکان تلفّظ آن به عربی جایز نیست؛ لیکن اگر اعجمی از گفتن آن به عربی حتی با تلقین (--' تلقین) دیگری یا یاد گرفتن هر چند به صورت غلط عاجز باشد، در وجوب گفتن ترجمه تلبیه و یا گرفتن نایب و یا وجوب هر دو (گفتن ترجمه و گرفتن نایب) اختلاف است. 9
عقود و ایقاعات اعجمی: اگر اعجمی از ایراد عقود (--' عقد) و ایقاعاتی (--' ایقاع) که عربی بودن در آن‌ها شرط است مانند عقد ازدواج و طلاق عاجز باشد، ایراد آن‌ها به غیر عربی نیز صحیح است. 10
احکام دیگر: رطانه اعجمی در مساجد مکروه است 11 و مراد از آن سخن گفتن به کلام قراردادی بین دو یا چند نفر است که برای عموم مفهوم نیست و عرب معمولاً از آن به عجمی تعبیر می‌کند 12 (--' رطانه) .
1 - مسالک الافهام 10 40 و کشف الغطاء 4 347.
2 - جواهر الکلام 9 208 - 209؛ مستمسک العروة 6 66 - 67 و مستند العروة (الصلاة) 3
________________________________________
572
132 - 134.
3 - مستند الشیعة 5 82.
4 - الحدائق الناضرة 8 111 - 112.
5 - جواهر الکلام 9 331.
6 - 10 373 و 376؛ مستند الشیعة 7 33 و الموسوعة الفقهیة المُیَسَّرة 4 183.
7 - المبسوط 1 153.
8 - مدارک الاحکام 4 35.
9 - جواهر الکلام 18 222 - 225.
10 - نهایة المرام 1 27 - 28 و جواهر الکلام 29 141.
11 - جواهر الکلام 14 114.
12 - النهایة (ابن اثیر) واژه ' رطن '.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 570
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «عجمی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- اسلام عجمی، اقرار عجمی به عربی، امامت عجمی، تکبیرة الاحرام عجمی، تکلم غیر عربی در مسجد، تلبیه عجمی، حج عجمی، خطبه جمعه عجمی، ذکر عجمی عوض حمد، صیغه عجمی، صیغه نکاح ( فقه )، طلاق عجمی، نماز عجمی