طریق تقریر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
طریق تقریر : کشف رأی معصوم (ع) از طریق تحقق اجماع در محضر وی و سکوت او
طریق تقریر، از ' طرق کاشفیت اجماع ' بوده و به این معنا است که در محضر ـ منظر و مسمع ـ معصوم (ع) اجماعی محقق شود و وی در برابر آن سکوت نماید. چنین تقریری، از امضا و موافقت معصوم (ع) پرده برمی دارد و یقین حاصل می‌شود که حکم شرعی واقعی همین است، وگرنه بر امام (ع) واجب بود که از باب ارشاد جاهل و یا نهی از منکر، حکم الهی را بیان کند.
شرط حجیت اجماع از راه تقریر این است که معصوم (ع) از انعقاد اجماع آگاهی داشته باشد و مانعی برای اظهار نظر وی ـ اگر چه در قالب القای خلاف میان اجماع کنندگان ـ وجود نداشته باشد.
روشن است که اتفاق همگانی در این طریق موضوعیتی ندارد، بلکه اگر یک نفر هم نزد امام (ع) اجماع و اتفاق علما را بر حکمی بیان کند و امام (ع) با وجود آماده بودن زمینه مخالفت، سکوت کند، این سکوت، نشانه موافقت او است.
نکته:
' طریق تقریر ' شباهت زیادی به ' طریق لطف ' دارد و فرق آن دو در این است که نظر و دیدگاه امام معصوم (ع) در طریق تقریر، از راه شرع و در طریق لطف، از راه عقل کشف می‌شود.
منابع
- کفایة الاصول : صفحه 332
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 103
- مصادرالاستنباط بین الاصولیین و الاخباریین : صفحه 172
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 210
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 216
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «طریق تقریر» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: