عملکردها

طالب علم

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

دانش آموز: فراگیرنده دانش.

از عنوان یاد شده در بابهای زکات، جهاد، شهادات و دیات سخن گفته‏اند.

آیا دانش‏آموز نیازمندی که توانایی کسب و کار را دارد، لیکن تحصیل علم - اعم از واجب و مستحب - مانع کار کردن او است، استحقاق دریافت زکات را دارد؟ مسئله بین جواز و عدم جواز مطلقا و جواز در صورت عینی بودن وجوب تحصیل) ر وجوب عینی (اختلافی است. البته در جایی که تحصیل علم نه واجب باشد و نه مستحب، گرفتن زکات جایز نیست.

اختلاف یاد شده در فرضی است که زکات از سهم فقرا داده شود؛ اما اگر از

________________________________________

578

سهم سبیل اللَّه) ر سبیل اللَّه (داده شود، بنابر قول مشهور - که موضوع این سهم را هر مصلحتی که مطلوب خدا است می‏دانند - جایز است به شرط آنکه تحصیل علم راجح باشد. 1

ادب کردن دانش‏آموز نابالغی که کاری ناشایست انجام داده، با اجازه ولیّ او به مقدار ضرورت جایز است، به شرط آنکه موجب دیه نشود. اگر به این حد برسد - مانند آنکه بر اثر زدن، صورت دانش‏آموز سرخ یا بدنش کبود شود - دیه بر عهده معلم ثابت است. 2

برخی، زدن دانش‏آموز را تا سه ضربه خفیف3 و برخی تا پنج یا شش ضربه سبک - در حدی که موجب ثبوت دیه نگردد - با اذن ولیّ او جایز دانسته‏اند. 4

برخی گفته‏اند: ادب کردن دانش آموز بالغ با زدن در صورت ارتکاب گناه منوط به اذن حاکم شرع است. 5

مربی شنا چنانچه در مراقبت از دانش‏آموز نابالغ کوتاهی کند و او غرق شود، ضامن دیه او است و اگر دانش آموز بالغ باشد ضامن نیست. 6 برخی، در فرض نخست مربی را ضامن دانسته‏اند، هرچند در حفظ دانش‏آموز کوتاهی نکرده باشد؛ لیکن به سبب اشتباه در آموزش موجب غرق شدن او شده است. 7 چنان که برخی، در فرض دوم، مربی را در صورت کوتاهی و تقصیر ضامن دانسته‏اند. 8

) ر آموزش (

1. العروة الوثقی 105 - 104 /4؛ مستمسک العروة 2 228 - 226 /9. مجمع المسائل 3 523 /1. الفتاوی المیسرة) سیستانی (/ 4 434 - 433. صراط النجاة 6 424. 5 423 /1. شرائع الاسلام 7 1025 /4. جواهر الکلام 8 107 - 106 /43. کشف اللثام 257 /11.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 577

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «طالب علم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

دانش آموز، دانشجو، طلاب، طلبه

اعم

انسان ( فقه )

وابسته

انصراف از جهاد، تأدیب طالب علم، زکات به طالب علم، هزینه طالب علم

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه طالب علم به زیرصفحه طالب علم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 577
  • مهذب الاحکام جلد 11 : صفحه 316