طالب علم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
دانش آموز: فراگیرنده دانش.
از عنوان یاد شده در بابهای زکات، جهاد، شهادات و دیات سخن گفتهاند.
آیا دانشآموز نیازمندی که توانایی کسب و کار را دارد، لیکن تحصیل علم - اعم از واجب و مستحب - مانع کار کردن او است، استحقاق دریافت زکات را دارد؟ مسئله بین جواز و عدم جواز مطلقا و جواز در صورت عینی بودن وجوب تحصیل) ر وجوب عینی (اختلافی است. البته در جایی که تحصیل علم نه واجب باشد و نه مستحب، گرفتن زکات جایز نیست.
اختلاف یاد شده در فرضی است که زکات از سهم فقرا داده شود؛ اما اگر از
________________________________________
578
سهم سبیل اللَّه) ر سبیل اللَّه (داده شود، بنابر قول مشهور - که موضوع این سهم را هر مصلحتی که مطلوب خدا است میدانند - جایز است به شرط آنکه تحصیل علم راجح باشد. 1
ادب کردن دانشآموز نابالغی که کاری ناشایست انجام داده، با اجازه ولیّ او به مقدار ضرورت جایز است، به شرط آنکه موجب دیه نشود. اگر به این حد برسد - مانند آنکه بر اثر زدن، صورت دانشآموز سرخ یا بدنش کبود شود - دیه بر عهده معلم ثابت است. 2
برخی، زدن دانشآموز را تا سه ضربه خفیف3 و برخی تا پنج یا شش ضربه سبک - در حدی که موجب ثبوت دیه نگردد - با اذن ولیّ او جایز دانستهاند. 4
برخی گفتهاند: ادب کردن دانش آموز بالغ با زدن در صورت ارتکاب گناه منوط به اذن حاکم شرع است. 5
مربی شنا چنانچه در مراقبت از دانشآموز نابالغ کوتاهی کند و او غرق شود، ضامن دیه او است و اگر دانش آموز بالغ باشد ضامن نیست. 6 برخی، در فرض نخست مربی را ضامن دانستهاند، هرچند در حفظ دانشآموز کوتاهی نکرده باشد؛ لیکن به سبب اشتباه در آموزش موجب غرق شدن او شده است. 7 چنان که برخی، در فرض دوم، مربی را در صورت کوتاهی و تقصیر ضامن دانستهاند. 8
) ر آموزش (
1. العروة الوثقی 105 - 104 /4؛ مستمسک العروة 2 228 - 226 /9. مجمع المسائل 3 523 /1. الفتاوی المیسرة) سیستانی (/ 4 434 - 433. صراط النجاة 6 424. 5 423 /1. شرائع الاسلام 7 1025 /4. جواهر الکلام 8 107 - 106 /43. کشف اللثام 257 /11.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 577
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «طالب علم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه طالب علم به زیرصفحه طالب علم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.