شک در مقتضی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
شک در مقتضی : شک در بقای چیزی، به واسطه شک در قابلیت استمرار آن
شک در مقتضی، مقابل شک در رافع بوده و عبارت است از شک در بقای چیزی (مستصحب) به دلیل شک در قابلیت و استعداد ذاتی آن برای ادامه وجود.
توضیح:
گاهی شک در بقای مستصحب (موضوع یا حکم) ، از شک در وجود مقتضی سرچشمه می‌گیرد؛ یعنی با قطع نظر از عروض موانع، شک وجود دارد که آیا این شی ء قابلیت استمرار وجود را دارد یا نه؛ برای مثال، کلمه ' یوم ' اسم است برای مدت زمان بین طلوع و غروب خورشید و وقتی آخرین لحظه آن سپری شد، جای خود را به شب می‌دهد، اما نزدیک غروب بر اثر ابری بودن هوا شک می‌شود که روز باقی است یا منقضی شده، چون تردید وجود دارد که بیش از این قابلیت بقا را دارد یا قابلیت آن به پایان رسیده است. مثال دیگر این که، در ادله آمده است شخص مغبون، حق خیار غبن دارد، ولی ادله در فوریت یا استمرار آن خیار ظهور ندارد، بلکه قدر متیقن از ادله، حمل آن بر فوریت است، اما این که در زمان‌های بعد ـ غیر از اولین زمان ـ نیز این خیار موجود است یا نه، دلیل بر بقای آن وجود ندارد؛ پس شک در بقای خیار غبن از نوع شک در مقتضی است.
نیز ر.ک:استصحاب با شک در مقتضی.
منابع
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 277
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 558
- الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 54
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 319
- منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 16
- شرح رسائل جلد 5 : صفحه 78
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 435
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 144
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 355
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (246-247)
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 69
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شک در مقتضی به زیرصفحه شک در مقتضی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 353، 355، 356، 379، 380
- اصطلاحات الاصول : صفحه 37
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 277، 281
- الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 54
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 457
- الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 46، 141، 142
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 166
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 17، 125
- المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 69
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 358، 360
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (246-247)
- بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 154
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 144، 435
- شرح رسائل جلد 5 : صفحه 78
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 352، 353، 354
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 558
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 319، 326، 327، 375
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 249
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 10، 23، 26، 28، 29، 236
- منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 16
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 7 : صفحه 60
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -1 : صفحه 76
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 4
- نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 76
- نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 4