سیره غیر معاصر معصوم ( ع )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سیره غیر معاصر معصوم ( ع ) : عادت مستمر رایج بعد از زمان حضور معصوم ' ع '
سیره غیر معاصر معصوم (ع) ، که مقابل سیره معاصر معصوم می‌باشد، به سیره‌ای اطلاق می‌شود که بعد از زمان معصوم (ع) به وجود آمده باشد، مثل برخی عادت هایی که امروزه در کشورهای اسلامی کم و بیش رایج است و منشأ اسلامی و دینی ندارد و چه بسا خلاف دین می‌باشد.
چنین سیره‌ای به دلیل آن که نمی‌توان رضایت و امضای شارع را از آن به دست آورد، حجیت ندارد.
مرحوم ' مظفر ' در بیان فلسفه عدم حجیت این گونه سیره‌ها می‌گوید: فلسفه و ریشه بحث را باید در چگونگی پیدایش عادت‌ها و تأثیر آنها در میان مردم جویا شد.
توضیح:
گاهی برخی از صاحبان نفوذ در جامعه همانند حاکمان، سرمایه داران و سایر طبقات ممتاز عملی را به علتی همچون عادت‌های ملی و نژادی، متابعت از هواهای نفسانی، تقلید از غیر، تفوق بر رقیبان، اظهار بزرگی خود و اظهار عظمت دینشان، انجام می‌دهند، سپس شخصیت‌های دیگری در دوره‌های بعدی از آنان در این اعمال تقلید می‌کنند، به گونه‌ای که به تدریج، آن عمل در میان مردم رایج می‌شود و کسی هم نیست تا آنان را از این اعمال ناروا باز دارد و یا اگر هست، بر اثر نادانی، سهل انگاری، ترس و غیر آن اقدامی در مقابل این اعمال انجام نمی‌دهد، سپس مدت‌های طولانی می‌گذرد و یک یا دو نسل می‌آیند و می‌روند و کم کم تاریخچه این عادت به فراموشی سپرده می‌شود و آیندگان گمان می‌برند این سیره، سیره مسلمانان است.
شاید اعمالی مانند زینت کردن مقابر از همین نوع باشد.
نکته:
برخی به این توهم دچار شده‌اند که سیره‌های متأخر از زمان معصوم (ع) نیز معاصر معصوم (ع) محسوب می‌شود، زیرا در این زمان نیز معصوم (ع) وجود دارد ولی غائب است؛ پس سکوت در چنین مواردی نیز دلالت کننده بر امضا است، بنابراین، هیچ گاه سیره غیر معاصر معصوم نداریم.
از این توهم پاسخ داده شده که: سکوت در زمان غیبت نشانه امضا نیست، نه بر اساس عقل و نه بر اساس استظهار. اما اول، به دلیل آن که معصوم (ع) در زمان غیبت به نهی از منکر مکلف نیست، و اما دوم، چون مناط استظهار، حال معصوم (ع) است و روشن است که حال غیبت با استظهار امضا از سکوت، سازگاری ندارد [۱] .
نیز ر.ک:سیره معاصر معصوم (ع).
پانوشت
منابع
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 199
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 162
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 336
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سیره غیر معاصر معصوم ( ع )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: