سکته ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سکته ( علوم قرآنی ) : قطع کوتاه صوت بدون تجدید نَفَس
«سکته» یا «سکت» به معنای توقف و سکوت است؛ اما در علم قرائت به قطع بسیار کوتاه صوت هنگام قرائت بدون تجدید نَفَس می‌گویند. عالمان متقدم فرقی میان 'وقف'، 'قطع' و 'سکت' نمی‌گذاشتند و هر سه اصطلاح را برای رساندن معنای 'وقف' بکار می‌گرفتند؛ اما متاخران میان این سه فرق گذارده‌اند. به این بیان که قاری با 'قطع'، قرائت خود را به پیان می‌رساند؛ و با 'وقف' بر روی کلمه می‌ایستد و نفس تازه می‌کند تا قرائتش را ادامه دهد؛ و با 'سکت' مکث کوتاهی می‌کند و بدون این که نفسی تازه کند به قرائتش ادامه می‌دهد. بنابراین، زمان قطع صوت در 'سکت' بطور معمول از 'وقف' کوتاه تر است.
نسبت به موارد سکت در قرآن به اعتقاد بعضی نظر درست این است که ملاک آن سماع و نقل است و در جایی که روایت و نقلی نباشد، جایز نیست. هرچند نظریه دیگری وجود دارد که سکت بر رئوس آیات (انتهای آیات) به هنگام وصل به آیه بعدی و با قصد بیان جایز است.
موارد سکت در قرآن مجید به روایت حفص از عاصم چنین است:
1. «... وَلَمْ یَجْعَل لَّهُ عِوَجَا ** قَیِّمًا لِّیُنذِرَ بَأْسًا شَدِیدًا... » (کهف// 1) . در صورتی که در آخر آیه اول وقف نشود؛ در وصلِ به سکت نیز تنوین نصب «عوجاً» به صورت الف مدّی (عِوَجَا) قرائت میشود. بنابراین کلمة «عِوَجًا» در وقف و وصل به یک شکل خوانده میشود، چرا که روش انجام سکت مانند روش انجام وقف میباشد (اما بدون تجدید نَفَس) .
2. «مَرْقَدِنَا هَذَا» (یس// 52) ؛ البته وقف بر «مرقدنا» ممکن است؛
3. «کَلَّا بَلْ رَانَ» (مطففین// 14) ؛
4. «وَقِیلَ مَنْ رَاقٍ» (قیامت// 27) .
در این چهار مورد، در صورت عدم رعایت سکت، در معانی آیات شبهه پدید می‌آید. علامت سکته، «س» است.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (299-300)
- حلیة القرآن قواعد تجوید مطابق با روایت حفص از عاصم جلد 2 : صفحه 122
- پژوهشی در قرآن و فنون قراءت به روایت حفص از عاصم کوفی : صفحه 151
- سر البیان فی علوم القرآن : صفحه (251-253)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سکته ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سکته ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سکته ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.