زکات دَین
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
زکات دین: به دین، تازمانی که به دست طلبکار نرسد، زکات تعلّق نمیگیرد. در نتیجه پرداخت آن بر طلبکار واجب نیست؛ حتی بنابر مشهور اگر عاملِ تأخیر در ادا طلبکار باشد نه بدهکار. چنان که بر بدهکار نیز زکات دین واجب نیست،28 بدهکار بودن مانع تعلّق زکات به مال التجاره - که بنابر قول مشهور اخراج زکات آن مستحب است - نمیباشد؛29 حتی اگر برای پرداخت بدهی خود، جز آن، مال دیگری نداشته باشد. چنان که مدیون بودن مانع تعلّق زکات به دیگر اموال - که پرداخت زکات آن واجب است - نمیباشد؛ هرچند دین معادل آن اموال باشد.30
پرداخت زکات به مدیون: قرآن کریم بدهکاران )غارمین( را جزو مستحقان زکات شمرده است.31 مراد از بدهکار کسی است که بدون صرف مال در معصیت، بدهی به بار آورده و توان پرداخت آن را ندارد. بسیاری از فقها در استحقاق مدیون برای زکات، فقر را شرط دانستهاند؛ لیکن در اینکه مراد از فقر نداشتن مخارج سال است یا عدم توانایی بر پرداخت دین، هرچند مخارج سال را داشته باشد، اختلاف است. برخی، قول دوم را مراد قائلان به اشتراط فقر در غارمین دانستهاند.32 برخی نیز گفتهاند: ممکن است مراد اعتبار قدرت بر ادای دین، علاوه بر داشتن مخارج سال باشد؛ بنابر این، کسی که ناتوان از هر دو یا یکی از آن دو میباشد، فقیر است و کسی که توانایی هر دو را دارد غنی است.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 683
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
منابع
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 23 : صفحه 238
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 313
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 3 : صفحه 6
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 15 : صفحه 50، 58
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 29-1 : صفحه 14، 75، 215، 226
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 5 : صفحه 393
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 7 : صفحه 28