رشد ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ رشد ( فقه )

◄ رشد سفیه

◄ رشد ضامن

◄ رشد قاضی

◄ رشد قسم خورنده

◄ رشد متعاقدان شرکت

◄ رشد متعاقدان مضاربه

◄ رشد محبو

◄ رشد مضمون عنه

◄ رشد مضمون له

◄ رشد مقر ( فقه )

◄ رشد ملتقط

◄ رشد موصی ( فقه )

◄ رشد واقف

◄ رشد ولی

◄ رشد کودک

توضیح مفهومی

رشد

رُشد توانایی حفظ مال و مصرف آن در راه درست// نموّ (---> زیاده) .

بسیاری از فقها رشد به معنای نخست را به توانایی حفظ و ساماندهی مال به هزینه کردن آن در راههای درست و عقلایی، بدون اسراف (---> اسراف) و تبذیر 1 (---> تبذیر) و برخی، به ملکه نفسانی آن 2 تعریف کرده‏‌اند. حقیقت دو تعریف به یک معنا بر میگردد؛ زیرا مراد کسانی که رشد را به ساماندهی و تباه نساختن مال تعریف کرده‏‌اند، داشتن ملکه‏ای است که در پرتو آن توانایی نگهداری مال و هزینه کردن آن در راه درست را داشته باشد، نه اینکه برای یک بار به طور اتفاقی چنین عملی از او بروز کند. 3

در اینکه در تحقق رشد، علاوه بر توانایی حفظ مال، عادل بودن شرط است یا نه اختلاف است. 4 قول دوم به اکثر، 5 بلکه به مشهور 6 نسبت داده شده است. از این عنوان در باب حج و به مناسبت در بابهایی نظیر نکاح، وصیّت و قضاء سخن گفته‏‌اند.

کودک از تصرّف در اموال خود به فروختن، اجاره دادن و مانند آن، محجور و ممنوع است و با رسیدن به سنّ بلوغ (---> بلوغ) و برخورداری از رشد، از محجوریّت خارج شده، اموالش در اختیار او قرار میگیرد. اگر کودک به سنّ بلوغ برسد، امّا رشید نباشد، اموالش در اختیار او قرار نمیگیرد؛ 7 چنان که ازدواج بالغ غیر رشید بدون اذن ولیّ از آن جهت که مستلزم تصرّف مالی (مهر) است، نافذ نیست؛ 8 لیکن با رسیدن به حدّ رشد، ولایت ولیّ نسبت به پسر ساقط میشود. 9

---

100

در سقوط آن نسبت به دختر بالغ رشید اختلاف است 10 (---> باکره) .

در اینکه تصرف مالی در کارهای پسندیده، از قبیل آزاد کردن بنده، صدقه دادن یا وصیّت کردن به آن، مشروط به رشید بودن است یا نه، اختلاف است. قول دوم به مشهور نسبت داده شده است. 11

شنیدن دعوای مدّعی در مسائل مالی منوط به رشید بودن او است. آیا در غیر مسائل مالی، مانند ادعای قتل یا غصب نیز رشید بودن مدّعی شرط است؟ مسئله اختلافی است. 12

راههای اثبات: رشد کودک با آزمودن وی ثابت میگردد؛ بدین گونه که مالی در اختیار او گذاشته میشود تا توانایی او بر حفظ مال و هزینه کردن آن، به دور از اسراف و تبذیر محرز گردد، یا زمام معامله‏ای به او واگذار میشود تا قدرت وی بر ساماندهی آن به گونه عقلایی و به دور از فریب خوردن آشکار گردد.

راه دیگر ثبوت رشد، شهادت دو مرد عادل در پسر و دختر، و چهار زن یا چهار خنثای عادل و یا یک مرد و دو زن عادل در دختر است. 13

زمان آزمودن پیش از بلوغ است؛ 14 از این رو، در صحّت معامله آزمایشی- به علّت بالغ نبودن طرف معامله- اختلاف شده است. برخی، چنین معامله‏ای را در صورت ممیّز بودن کودک (---> ممیز) با اذن ولیّ او صحیح دانسته‏‌اند؛ 15 امّا برخی دیگر آن را صحیح ندانسته‏‌اند. 16

در صورت اثبات رشد به شهادت، آیا شهادت باید نزد حاکم شرع باشد و او حکم به ثبوت آن کند، یا شهادت نزد کسی که نگهدارنده مال کودک است نیز کفایت میکند؟ مسئله محلّ بحث است. 17

1. المبسوط 2// 284؛ التنقیح الرائع 2// 181؛ مجمع الفائدة 8// 155 و 9// 194؛ اللمعة الدمشقیة// 121

2. قواعد الأحکام 2// 134؛ المهذب البارع 2// 516؛ مسالک الأفهام 4// 148؛ جامع المقاصد 5// 183

3. مفتاح الکرامة 12// 427

4. المبسوط 2// 284؛ غنیة النزوع// 252؛ کتاب السرائر 3// 206؛ إصباح الشیعة// 296

5. کنز العرفان 2// 103؛ المقتصر// 195؛ غایة المرام 2// 180

6. الروضة البهیة 4// 102

7. الخلاف 3// 283؛ غنیة النزوع// 251؛ شرائع الإسلام 2// 351؛ الروضة البهیة 4// 101- 102؛ جواهر الکلام 26// 4

8. جواهر الکلام 26// 56- 57

9. 29// 185- 186

10. 174- 175 >

---

101

>11. جامع المقاصد 10// 33؛ مستمسک العروة 14// 584

12. مجمع الفائدة 12// 115؛ مبانی تکملة المنهاج 1// 43- 44

13. جواهر الکلام 26// 51؛ مسالک الأفهام 4// 151

14. مسالک الأفهام 4// 166

15. تحریر الأحکام 2// 536

16. شرائع الإسلام 2// 354

17. مجمع الفائدة 9// 199؛ جواهر الکلام 26// 51- 52.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 4 : صفحه 99

اصطلاح‌نامه

اعم

شرایط تکلیف ( فقه )

اخص

رشد اقتصادی، رشد سفیه، رشد ضامن، رشد قاضی، رشد قسم خورنده، رشد کودک، رشد متعاقدان شرکت، رشد متعاقدان مضاربه، رشد محبو، رشد مضمون عنه، رشد مضمون له، رشد مقر ( فقه )، رشد ملتقط، رشد موصی ( فقه )، رشد واقف، رشد ولی

وابسته

اثبات رشد، افراط در خیرات، امتحان رشد، ثبوت رشد، رشید ( فقه )، شهادت به رشد، عدم رشد

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه رشد ( فقه ) به زیرصفحه رشد ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==magshow.php?kind=200index.php?catid=50

• الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 20 : صفحه 355
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 22 : صفحه 212
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 2 : صفحه 51
• تبصرة المتعلمین : صفحه 153
• تحریرالمجله جلد 2-1 : صفحه 169
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 13
• ترمینولوژی حقوق : صفحه 334
• جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 3 : صفحه 362، 367
• جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 5 : صفحه 180، 183
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 49، 52
• ریاض المسائل جلد 5 : صفحه 380، 385
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 15 : صفحه 191، 197، 207، 209، 213، 228
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 100
• عوائد الایام : صفحه 523
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 4 : صفحه 99
• فرهنگ معارف اسلامی جلد 2 : صفحه 452
• فقه الامام جعفرالصادق جلد 5 : صفحه 94
• فقه الامام جعفرالصادق جلد 6 : صفحه 77
• کشف الرموز فی شرح المختصر النافع جلد 1 : صفحه 552
• مبانی تکملة المنهاج جلد 1 : صفحه 11
• مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 5 : صفحه 451
• مصباح الفقاهة جلد 3 : صفحه 245
• مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 12 : صفحه 412، 426
• مهذب الاحکام جلد 21 : صفحه 125