عملکردها

دیوان

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

دیوان

دیوان: دفتر رسمی مربوط به فهرست نامها، ارقام و مانند آنها.

عنوان دیوان در گذشته کاربردها و اطلاقات متعددی داشته است، از قبیل دیوان داوری و دیوان لشکری. در دیوان لشکری اسامی نظامیان و آمار و ارقام و مقرری مربوط به آنان ثبت می‏شد. دیوان داوری نیز که به تشکیلات قضاوت مربوط می‏شد، سه کاربرد داشت: یکی دفتر رسمی که شکایات رسیده به دادگاه و اطلاعات و اسناد مربوط به مدّعی و مدّعی علیه و نیز احکام صادر شده از سوی قاضی در آن ثبت می‏شد؛ دومی، گنجینه و خزانه که محلّ نگهداری و بایگانی اسناد و دفاتر و قرار گرفتن صندوقها بود؛ و سومی، صندوقها و کیسه‏ها و بسته‏های حاوی اشیا و اسناد قیمتی.1 عنوان یاد شده در بابهای جهاد، قضاء و دیات به کار رفته است.

سزاوار است حاکم اسلامی برای ثبت اسامی نظامیان و قبایل و اصناف مختلف و حقوق و مقرری آنان، دفتری تهیه کند.2

مستحب است قاضی در آغاز شروع به کار، دیوان داوری را از قاضی پیشین تحویل بگیرد.3

ارتزاق صاحب دیوان )مسئول ثبت و ضبط اسامی کارمندان و نظامیان( از بیت المال)ر بیت المال( جایز است.4

نزد امامیه، اهل دیوان )نظامیان( در صورتی که از خویشاوندان قاتل نباشند عاقله یکدیگر)ر عاقله( محسوب نمی‏شود.5

1. مفتاح الکرامة 26 /20 و 45 ؛ جواهر الکلام 215 /21 ؛ مبسوط در ترمینولوژی حقوق 2 = 1995 - 1982 /3. جواهر الکلام 422 /43 . 5 = 54 .4 = 73 /40 .3 = 215 /21.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 692

اصطلاح‌نامه

اعم

کتب

اخص

دیوان دولت، دیوان قاضی، دیوان مرصدین

وابسته

کاتب دیوان

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دیوان به زیرصفحه دیوان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 21 : صفحه 156
  • الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 7 : صفحه 118
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 692