دوران بین متباینین

توضیح مفهومی

دوران بین متباینین : تردید در تعلق تکلیف به یکی از دو امر مستقل و غیر مشترک در اجزا

دوران بین متباینین، مقابل دوران بین اقل و اکثر و از اقسام شبهه مقرون به علم اجمالی بوده و به معنای شک در الزام به یکی از دو امری است که با یک دیگر ـ از لحاظ اجزا و شرایط ـ وجه مشترکی ندارند ـ اقل و اکثر نیستند ـ بلکه دو وجود جدا و مستقل از هم دارند هر چند که انجام هر دو با هم ممکن است.

دوران بین متباینین، به سه صورت قابل تصوّر است:

1. گاهی ' وجوب ' مسلّم است، اما ' واجب ' مردد است، مانند این که مکلف می‌داند وجوبی به عهده او آمده است، اما نمی‌داند واجب، نماز ظهر است یا نماز جمعه؛

2. گاهی ' حرمت ' مسلّم است، اما ' حرام ' مردد است، مثل این که مکلف یقین دارد یکی از دو ظرف ' الف ' و ' ب ' خمر و نوشیدن آن حرام است و خطاب ' یحرم علیک شرب الخمر ' متوجه او شده است، اما به طور مشخص نمی‌داند کدام یک از آن دو ظرف خمر است؛

3. گاهی مکلف می‌داند یا وجوب یا حرمت متوجه وی شده است و اگر ' وجوب ' متوجه او شده باشد، به شیء ' الف '، و اگر ' حرمت ' متوجه او شده باشد، به شیء ' ب ' تعلق گرفته است. در حقیقت، علم اجمالی دارد که ' اما هذا الشیء واجب و اما ذاک الشیء حرام ' که متعلق وجوب و حرمت متفاوت است.

درباره حکم دوران بین متباینین سه نظریه وجود دارد:

1. نظریه مشهور، مبنی بر حرمت مخالفت قطعی و وجوب موافقت قطعی با علم اجمالی به تکلیف، که لازمه آن احتیاط است؛

2. نظریه مرحوم ' محقق قمی ' مبنی بر تفصیل میان مخالفت قطعی و موافقت قطعی، که اولی حرام و دومی غیر واجب می‌باشد؛

3. نظریه منسوب به ' علامه مجلسی ' مبنی بر جواز مخالفت مطلقا، چه قطعی و چه احتمالی.

منابع

1. کفایة الاصول : صفحه 406
2. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 411
3. اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 483
4. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 6 : صفحه 8
5. ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (14-16)
6. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 123
7. تحریرالفصول جلد 6,5 : صفحه 620
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «دوران بین متباینین» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

دوران امربین متباینین

اعم

شبهه مقرون به علم اجمالی

وابسته

اصل احتیاط ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دوران بین متباینین به زیرصفحه دوران بین متباینین/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 483
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 279، 280، 286
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 147
• الفوائد الحائریة : صفحه 61
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 468
• المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 187، 190، 206
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 123، 126، 128، 130، 131، 132، 135
• ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه (14-16)، 16
• تحریرالفصول جلد 5,6 : صفحه 620
• تحریرالفصول جلد 6,5 : صفحه 620
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 282، 284
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 411
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 441، 442، 444، 447، 451، 452، 453، 454
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 4، 8
• کفایة الاصول : صفحه 406
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 245
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 344، 345، 346، 432
• منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 46، 65
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 6 : صفحه 8
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 366