دلالت تنبیهی

توضیح مفهومی

دلالت تنبیهی : دلالت سیاقیِ مقصود متکلم و غیر دخیل در صحت یا صدق کلام

دلالت تنبیهی، از اقسام دلالت سیاقی بوده و عبارت است از دلالتی که هنگام استعمال، مراد و مقصود گوینده می‌باشد، ولی صحت و یا صدق کلام متوقف بر آن نیست، بلکه از سیاق کلام گوینده به دست می‌آید که وی آن را ـ به عنوان لازم کلام خویش ـ قصد نموده است.

مهم ترین موارد کاربرد دلالت تنبیهی عبارت است از:

1. در جایی که متکلم، لازمه عقلی و غرض اصلی کلام خود را قصد نماید، مانند این که با گفتن ' من تشنه هستم ' در خواست آوردن آب کند؛

2. در مواردی که در پاسخ به پرسشی، کلامی ذکر و در آن به نکته‌ای اشاره شود که آن نکته بر علیت، یا شرطیت، یا مانعیت یا جزئیت شیئی برای حکم و یا عدم آن دلالت کند، مانند آن که مجتهدی در پاسخ به سؤالی پیرامون شک در تعداد رکعت‌های نماز دو رکعتی بگوید: ' اعد الصلاة ' که از آن به دست می‌آید که شک مذکور، علت بطلان نماز است.

3. در جایی که متکلم در کلام خود دو فعل یا بیشتر می‌آورد و در یک مورد، متعلقات فعل را ذکر می‌کند و با این قرینه متعلقات افعال دیگر را نمی‌آورد، اما از کنار هم قرار گرفتن این افعال، به دست می‌آید که متکلم قصد کرده متعلقات فعل دوم نیز همان متعلقات فعل اول باشد، مانند این که بگوید: ' وصلت الی النهر و شربت، به جوی آب رسیدم و نوشیدم ' که به قرینه مقارنت این دو فعل، معلوم می‌شود که شرب (نوشیدن) نیز از آب همان جوی صورت گرفته است.

منابع

1. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 133
2. اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 414
3. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 206
4. شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 291
5. اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 360
6. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 68
7. اصول فقه : صفحه 132
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

دلالت سیاقی ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دلالت تنبیهی به زیرصفحه دلالت تنبیهی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 414
• اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 360
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 133، 134
• اصول فقه : صفحه (131-132)، 132
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 61، 62
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 317
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 340
• الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 228، 238
• شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 291
• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 206
• مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 68
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 55