دلالت ایجادی

توضیح مفهومی

دلالت ایجادی : احضار معنا از طریق احضار مصداق خارجی نزد مخاطب

دلالت ایجادی، مقابل دلالت حکایی بوده و عبارت است از اخطار (خطور دادن) صورت معنا در ذهن از طریق ایجاد معنا در خارج به وسیله احضار مصداق آن نزد مخاطب، مانند آن که برای تفهیم معنای شیر به مخاطب (احضار معنای شیر در ذهن او) به جای آن که لفظ ' اسد ' بکار برده شود تا از طریق آن وی به معنا منتقل گردد، خود شیر درنده را نزد او حاضر نمایند.

نکته اول:

در دلالت ایجادی، معنا به صورت مباشری و بدون واسطه صورت دیگری در ذهن مخاطب حاضر می‌شود؛ یعنی قوام آن بر تلازم تکوینی، بین احساس شیء حاضر در نزد مخاطب و حضور صورت آن در ذهن است و به همین دلیل احتیاج به جعل ندارد. این نوع دلالت وسیله اولی و طبیعی کسب معلومات در حیات انسان است؛ یعنی اولین دلالتی که معلومات را به ذهن انسان وارد می‌کند، همین نوع دلالت است.

نکته دوم:

میان دلالت ایجادی و دلالت حکایی تفاوت هایی وجود دارد:

1. در دلالت حکایی ذهن انسان، به صورت مباشری و بدون واسطه به معنا منتقل نمی‌شود، بلکه احتیاج به صورت ذهنی دیگری (صورت لفظ) دارد تا به کمک آن به معنا منتقل شود؛ اما در دلالت ایجادی، معنا بدون واسطه صورت دیگری در ذهن حاضر می‌شود؛

2. در دلالت ایجادی، فقط امور جزئی به ذهن آمده و تصور می‌شود، چون کلی در خارج یافت نمی‌شود؛ به خلاف دلالت حکایی که در آن، امور کلی هم متصور است.

منابع

1. بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه (143-144)
2. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

دلالت لفظی ( اصول فقه )

وابسته

دلالت حکایی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دلالت ایجادی به زیرصفحه دلالت ایجادی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 143