دختر( مقابل پسر )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
دختر
دختر: فرزند اناث، مقابل پسر/ انسان مؤنث، مقابل مذکّر/ دوشیزه) رباکره (.
از دختر به معنای نخست در بابهای صلات، جهاد، نکاح و ارث سخن گفتهاند.
دختر از محارم نسبی) ر نسب (است1) ر محرم (.
بنابر قول مشهور، نماز و روزه قضای پدر و مادر بر دختر واجب نیست، هرچند فرزند ارشد باشد و میّت پسری نداشته باشد. 2
انسان مالک دختر خود نمیشود؛ از این رو، نمیتواند او را به بردگی بگیرد و به محض خریدن وی، به طور قهری آزاد میشود3) ر بردگی (.
نهادن نام زنان صالح - با ترجیح نام 'فاطمه' بر دیگر نامها - بر نوزاد دختر بر ولیّ او مستحب است4) ر نام گذاری (. چنان که ختنه دختر بویژه در هفت سالگی بر ولیّ او مستحب میباشد5) ر ختنه (.
ازدواج و آمیزش با زنی موجب حرام شدن دختر زن بر مرد میشود6) ر ربیبه (.
ازدواج شخص با دختر قابله خود بنابر مشهور مکروه است. 7
بنابر مشهور، حضانت دختر تا هفت سالگی با مادر است و پدر حق جلوگیری و مخالفت ندارد8) ر حضانت (.
دختر از طبقه اوّل ارث به شمار میرود و سهم او نصف سهم پسر است؛ البته اگر میّت در طبقه اوّل وارثی جز دختر نداشته باشد، تمامی ارث به او میرسد9) ر ارث (.
از دختر به معنای دوم در باب طهارت، حجر و نکاح سخن گفتهاند.
بنابر قول مشهور، مرد نامحرم میتواند بدن دختر بچه مردهای را که بیش از سه سال ندارد، بدون لباس غسل دهد. 10 برخی قدما جواز آن را مقیّد به
عدم وجود هم جنس11 و برخی دیگر به عدم وجود مَحرم کردهاند. 12
برخی قدما غسل دادن دختر بچه کمتر از پنج سال را نیز جایز دانستهاند. 13 برخی معاصران گفتهاند: مرد میتواند دختر بچه غیر ممیّز) ر ممیّز (را غسل دهد. 14
ادرار دختر بچه شیرخوار بنابر مشهور در صورت ملاقات با لباس، همچون ادرار انسان بالغ باید آب کشیده شود و غساله آن با فشردن خارج گردد؛ برخلاف ادرار پسر بچه شیرخوار که صرف آب ریختن روی آن کفایت میکند و نیازی به فشردن و اخراج غساله) ر غساله (ندارد. 15
بنابر قول مشهور، دختر وقتی نه سال قمریاش تمام شد بالغ میگردد، مگر آنکه دیگر نشانههای بلوغ، از قبیل روییدن موی درشت بر شرمگاه، قبل از آن تحقق یافته باشد16) ر بلوغ (.
حفظ مال از تبذیر) ر تبذیر (و اسراف) ر اسراف (و روی آوردن به کارهایی از قبیل بافندگی و تولید و غیر آن از فعالیتهای مناسب زنان، از نشانههای رشد دختر است. از دیگر راههای ثبوت رشد وی، شهادت دو مرد عادل یا چهار زن عادل و یا یک مرد و دو زن عادل است17) ر رشد (.
بوسیدن دختر بچه شش ساله و نشاندن او بر دامن توسط نامحرم، بدون شهوت مکروه است. 18 برخی معاصران احتیاط واجب را در ترک آن دانستهاند. 19
1. تحریر الوسیلة 2 263 /2. جواهر الکلام 40 - 35 /17؛ مستمسک العروة 3 141 /7. جواهر الکلام 7 349 /29. 6 262. 5 254 /31. 4 141 /24. جامع المقاصد 8 484 /12. جواهر الکلام 70 / 4. 10 112 /39. 9 291 /31؛ جامع المدارک 164 / 1؛ مصباح الهدی 11 441 - 439 /5. المبسوط 12 174 /1. المقنعة/ 13 89. المقنع/ 14 62. توضیح المسائل مراجع 320 /1 م 15 560. مدارک الاحکام 333 - 332 /2؛ جواهر الکلام 16 167 - 164 /6. جواهر الکلام 51. 17 38 /26؛ مسالک الافهام 18 151 /4. جواهر الکلام 83 /29؛ مبانی العروة) النکاح (19 93 - 90 /1. هدایة العباد) گلپایگانی (308 /2؛ وسیلة النجاة/ 699.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 587
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «دختر( مقابل پسر )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- ارتباط پسر و دختر، ارث دختر، بلوغ دختر، پسر، حضانت دختر ( فقه )، سن بلوغ دختر، نکاح با دختر، نکاح با دختر و مادر، نوه دختری، وصیت بر دختر، وقف بر فرزند
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه دختر( مقابل پسر ) به زیرصفحه دختر( مقابل پسر )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 5 : صفحه 154
- المباحث الفقهیة فی شرح الروضة البهیة جلد 17 : صفحه 300
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 45 : صفحه 192
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 8 : صفحه 214
- تبصرة المتعلمین : صفحه 175
- تحریرالمجله جلد 2-3 : صفحه 15
- ترجمه شرایع الاسلام جلد 1-2 : صفحه 456
- جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 4 : صفحه 176
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 12 : صفحه 187
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 29 : صفحه 238
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 4 : صفحه 70
- ریاض المسائل جلد 6 : صفحه 423
- زبدة البیان فی احکام القرآن جلد 2 : صفحه 661
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 280
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 587
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 2 : صفحه 519
- کشف اللثام (ط.ج) جلد 7 : صفحه 123
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 7 : صفحه 198
- نزهة الناظر فی الجمع بین الاشباه و النظائر : صفحه 92