حیازت

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ حیازت

◄ اِحْتِشاش

◄ حیازت آب عمومی

◄ حیازت أجزای بلاد متروکه

◄ حیازت مرتع

◄ حیازت کودک

توضیح مفهومی

حیازت مُباحات: در اختیار گرفتن مال منقول مباح.

حیازت عبارت است از تحت تصرّف درآوردن مباحات منقولی که ملک کسی نیست، مانند آب دریاها و رودخانه‏های عمومی، ماهی دریا، هیزم و علوفه زمینهای بدون مالک و پرندگان بی صاحب. از این عنوان به مناسبت در بابهای شرکت، اجاره و وکالت سخن رفته است.

حکم: حیازت مباحات سبب ملکیّت است؛ لیکن در اینکه حصول ملکیّت مشروط به قصد تملّک است یا صرف حیازت در تحقق ملکیّت کافی است )به این معنا که شارع حیازت را سبب قهری برای تملّک قرار داده است( و یا حیازت تنها در فرضی که شخص، نیّتِ عدم تملّک نداشته باشد موجب ملکیّت خواهد شد، مسئله محلّ اختلاف است. 1

نیابت در حیازت: در اینکه حیازت از اعمال نیابت پذیر است تا اجیر یا وکیل کردن دیگری جهت حیازت برای خود صحیح باشد یا نه، اختلاف است. برخی منشأ اختلاف را این دانسته‏اند که آیا حیازت سبب قهری حصول تملّک است یا منوط به قصد تملّک می‏باشد؟ بنابر قول اوّل، حیازت نیابت‏پذیر نیست و در نتیجه آنچه اجیر یا وکیل حیازت می‏کند مال خود اوست نه موجر یا موکّل. برخی دیگر گفته‏اند: اختلاف یادشده ناشی از این است که آیا در حیازتِ موجب تملّک، مباشرت شرط است یا حیازت به تسبیب نیز محقق می‏شود؟ بنابر قول اوّل، در حیازت، نیابت راه ندارد. 2

________________________________________

391

شرکت در حیازت: شرکت در حیازت با شریک شدن چند نفر در برداشتن آبی با یک ظرف یا کندن درختی یا صید ماهی‏ای با یک تور ماهی‏گیری و مانند آن محقق می‏شود، لیکن در مقدار سهم هریک در فرض عدم تعیّن آن بحث است که به نحو تساوی خواهد بود یا به میزان تلاش و نقش هرکدام. 3

1. مسالک الافهام 328 /4؛ الحدائق الناضرة 190 /21؛ جواهر الکلام 2 323 - 320 /26. العروة الوثقی 104 - 100 /5؛ مستمسک العروة 3 128 - 120 /12. جواهر الکلام 290 /26؛ الحدائق الناضرة 189 /21.