حکومت مضمونی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حکومت مضمونی : حکومت دلیل حاکم بر دلیل محکوم به مقتضای مناسبت حکم و موضوع
حکومت مضمونی، حکومتی است که مناسبت میان حکم و موضوع در دلیل حاکم، سبب نظارت آن بر دلیل محکوم می‌گردد، مانند: حکومت ادله نفی ضرر و حرج بر اطلاقات احکام اولی، زیرا توقّع این امر نیست که شارع در دین اسلام احکامی با طبیعت ضرری جعل کند تا ادلّه نفی حرج و ضرر، آن را دفع نماید؛ پس این ادله در حقیقت، بر احکام اولیه‌ای نظارت دارد که گاهی ضرری و گاهی غیر ضرری است، و در واقع در حکم استثنای به آنها است؛ یعنی در مواردی که ضرری بر آنها مترتب می‌شود، شارع آن ضرر را نخواسته است.
منابع
- بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 169
- فرهنگ نامه اصول فقه