حصر حکم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حصر حکم : اختصاص حکم به موضوعی معیّن و سلب آن از سایر اشیا
حصر از یک نظر بر دو قسم است: 1. حصر حکم؛ 2. حصر موضوع.
هر گاه حصر در کلام به حکم برگردد، حصر حکم نامیده می‌شود. در مثال ' ما جائنی القوم الا زیدا ' حکم مجیء فقط برای زید اثبات و از غیر او نفی شده است.
در کتاب ' فوائد الاصول ' آمده است:
' ولا اشکال فی ان مثل (الّا) یفید حصر الحکم فی المستثنی منه و اخراج المستثنی عنه بعد الاسناد ' [۱] .
مرحوم ' محقق نائینی ' معتقد است بحث ازمفهوم داشتن و یا مفهوم نداشتن حصر، به این برمی گردد که آیا حصر، حصر حکم است و یا حصر موضوع. وی در این باره می‌گوید:
' الفصل الرابع: فی مفهوم الحصر. لایخفی ان النزاع فیه ایضا یرجع الی ان الحصر حصر للحکم او للموضوع ' [۲].