حسن و قبح عقلی ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

حسن و قبح عقلی ( اصول فقه ) : حُسن یا قبح یک فعل به اعتبار حکم عقل

حسن و قبح عقلی مقابل حسن و قبح شرعی بوده و به این معنا است که عقل به طور مستقل و بدون کمک شارع، حسن و قبح (خوبی و بدی) افعال را درک می‌کند، مانند: درک خوبی و بدی عدالت و ظلم.

این مسئله که آیا مدرک حسن و قبح افعال، عقل عملی است یا عقل نظری، محل بحث است.

آن چه مسلّم است، این است که درک کننده حسن و قبح به معنای کمال و نقص، عقل نظری است، زیرا کمال یا نقص از اموری است که شایسته دانستن می‌باشد.

درک کننده حسن و قبح به معنای ملایمت و منافرت با طبع نیز عقل نظری است، زیرا سازگاری و ناسازگاری با طبع از امور نظری است.

اما درک کننده حسن و قبح به معنای مدح و ذم، عقل عملی است، چون این دو از امور عملی می‌باشند؛ یعنی از اموری هستند که فعل و یا ترک آنها، سزاوار است؛ ' ینبغی ان یفعل او یترک '.

ازاین رو، بحث حسن و قبح عقلی، در حوزه مدرکات عقل عملی است؛ ' عدل حسن است ' یعنی انجام آن سزاوار است و ' ظلم قبیح است ' یعنی ترک آن سزاوار است.

منابع

1. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 209
2. مقالات اصولی : صفحه 54
3. منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (228-235)
4. انوار الاصول جلد 2 : صفحه (498-502)
5. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حسن و قبح عقلی ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تحسین و تقبیح عقلی ( اصول فقه )

اعم

حسن و قبح ( اصول فقه )

وابسته

حسن و قبح شرعی ( اصول فقه )، حسن و قبح عرفی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حسن و قبح عقلی ( اصول فقه ) به زیرصفحه حسن و قبح عقلی ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 37
• اصطلاحات الاصول : صفحه 182، 184، 185
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 205، 209، 210، 212، 214، 217، 220، 221، 222، 223، 224، 225، 226، 229
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 72، 81
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 288، 295
• الفوائد الحائریة : صفحه 363، 373
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 123، 124، 128، 134
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 22، 85، 86
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 163، 166، 167، 168
• الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 171
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه (498-502)، 499، 500
• بحوث فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 32
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 40، 45، 46
• بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 152، 153
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 153
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 361
• شرح اصول فقه جلد 2 : صفحه 19
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 175
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 49، 57
• مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 86
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 104
• مقالات اصولی : صفحه 54
• منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (228-235)
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 438