حجیت مصالح مرسله

توضیح مفهومی

حجیت مصالح مرسله : صحّت استناد به مصالح مرسله در کشف احکام شرعی

حجیت مصالح مرسله، به معنای صحت تمسک به مصالح مرسله و اعتبار آن به عنوان منبع شناخت احکام الهی است.

نظر فقها و خبرگان مذاهب اسلامی درباره اعتبار مصالح مرسله به شرح زیر است:

أ. فقیهان شیعه، مصالح مرسله را به عنوان منبع و پایه شناخت احکام الهی، چه در مسائل عبادی و چه در مسائل معاملاتی، نپذیرفته‌اند، زیرا پذیرفتن آن به این عنوان، مفاسد زیادی را به دنبال خواهد داشت، از جمله:

1. اعتراف به نقص در تشریع؛

2. راه یافتن تضاد در فقه اسلام، زیرا مصالحی را که هر مجتهد از راه مصلحت اندیشی تشخیص می‌دهد، با مجتهد دیگر متفاوت است.

ب. فقیهان شافعی نیز مصالح مرسله را به عنوان پایه شناخت احکام ـ به طور مطلق ـ نپذیرفته‌اند.

' محمد بن ادریس شافعی ' پیشوای مذهب شافعی می‌گوید: با مصالح مرسله نمی‌توان ـ برای حوادث مستحدث ـ حکم شرعی استنباط نمود و هر کس از این راه برای حوادث پیش آمده حکمی بدهد باید بداند که مرتکب تشریع شده و همانند کسی است که از راه استحسان مرتکب تشریع گردیده است.

' ابو محمد غزالی ' از عالمان شافعی نیز، مصالح مرسله را در قسمت مصالح ضروری با سه شرط ـ ضروری، قطعی و کلی بودن ـ حجت دانسته است.

ج. دانشمندان ظاهری، حنفی ـ بنا به نقلی ـ و حنبلی نیز مصالح مرسله را حجت ندانسته‌اند.

د. فقیهان مالکی در مواردی که نص خاص و یا اجماع وجود نداشته باشد، با شرایطی، مصالح مرسله را به عنوان منبع شناخت احکام الهی پذیرفته‌اند .

منابع

1. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 230
2. الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 386
3. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حجیت مصالح مرسله» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اعتبار استصلاح، اعتبار مصالح مرسله

وابسته

مصالح مرسله ظنّی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حجیت مصالح مرسله به زیرصفحه حجیت مصالح مرسله/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الاستنباط : صفحه 338
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 186
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 384، 386، 388، 389، 390، 391، 400، 401
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 6 : صفحه 165
• الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 93
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 529
• مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 230
• منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (335-339)، 339، 352