جهر صدا
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
جهر
جَهر: آشکار کردن جوهر صدا، مقابل اخفات/ آشکار کردن) رآشکار (/ عدم جریان نفَس هنگام تلفظ حرف، از اصطلاحات علم تجوید) رتجوید (.
از جهر به معنای اوّل در بابهای صلات، حج و دیات سخن رفته است.
جهر واجب: جهر در قرائت حمد و سوره نماز صبح و دو رکعت اوّل نماز مغرب و عشا بنابر مشهور، بلکه بر آن ادّعای اجماع شده، بر مرد واجب است. از برخی قدما استحباب آن نقل شده است. 1
حدّ جهر: کلمات فقها در پایینترین حدّ جهر قرائت مختلف است. بسیاری گفتهاند: کمترین حدّ جهر آن است که شخصِ نزدیک نمازگزار، قرائت او را بشنود؛ لیکن محقق ثانی2 و فقهای پس از وی، قیدی را به آن افزوده و گفتهاند: جوهر صدا نیز باید آشکار گردد و بدون آن جهر تحقق نمییابد هرچند فرد نزدیک نمازگزار قرائت او را بشنود. 3
بالاترین حدّ جهر بنابر تصریح بسیاری آن است که به حدّ افراط) خارج از حدّ متعارف (، مانند فریاد زدن نرسد. 4
کسی که وظیفهاش جهر قرائت است اگر به عمد آهسته بخواند نمازش باطل است؛ 5 لیکن در فرض جهل یا فراموشی نمازش صحیح است و نیازی به اعاده قرائت نیست. 6 بسیاری، جهر خارج از حدّ متعارف - مانند فریاد زدن - را موجب بطلان نماز دانستهاند. 7 در مقابل، برخی آن را مبطل نمیدانند. 8
جهر مستحب: جهر قرائت در موارد زیر مستحب است: نماز آیات9) ر نماز آیات (؛ نماز جمعه) ر نماز جمعه (؛ بنابر قول گروهی نماز ظهر روز جمعه؛ 10 نماز عیدین) فطر و قربان (؛ 11 نماز استسقا12) ر نماز باران (و نوافل شبانه. 13
جهر قنوت برای امام جماعت و کسی که فرادا نماز میخواند، بنابر قول مشهور مستحب است. قول مقابل، استحباب جهر
به آن تنها در نمازهایی است که قرائت در آن به جهر خوانده میشود. 14 همچنین جهر بسمله) ر بسمله (در موارد وجوب اخفات قرائت، حتّی در رکعت سوم و چهارم در فرض اختیار حمد به جای تسبیح، بنابر قول مشهور مستحب است. در مقابل مشهور، چهار قول نقل شده است: وجوب جهر به بسمله مطلقا؛ وجوب جهر تنها در دو رکعت اوّل نماز ظهر و عصر؛ استحباب جهر تنها در دو رکعت اوّل نماز ظهر و عصر و قول چهارم استحباب جهر تنها برای امام جماعت. 15
جهر تکبیرهای نماز میّت16) ر نماز میّت (و نیز تکبیرة الإحرام17) ر تکبیرة الإحرام (و دیگر اذکار نماز بر امام مستحب است18) ر اسماع (. جهر تلبیه) ر تلبیه (برای مرد مستحب است. 19
جهر حرام: جهر عمدی در موارد وجوب اخفات، حرام و موجب بطلان نماز میشود. 20 جهر قرائت برای زن درصورتی که نامحرم صدای او را بشنود با علم به آن، بنابر قول گروهی - بلکه بنابر آنچه به مشهور متأخران نسبت داده شده - حرام است و موجب بطلان نماز میگردد؛ هرچند برخی - بنابر قول به حرمت - بر بطلان اشکال کردهاند. 21
جهر مکروه: جهر ذکرهای نماز برای مأموم کراهت دارد. 22
تخییر در جهر: نمازگزار در ذکرها و دعاهای نماز جز حمد و سوره و تسبیح، و زن در قرائت نمازهای جهری) صبح، مغرب و عشا (در صورتی که نامحرم صدای او را نشنود، همچنین در قرائت نمازهای اخفاتی) ظهر و عصر (بنابر قول به عدم وجوب اخفات بر زن، مخیّر بین جهر و اخفات است23) ر اخفات (.
اگر شخصی بر اثر جنایت دیگری نتواند جوهر صدای خود را آشکار کند، بر جانی دیه کامل ثابت میگردد. 24
1. جواهرالکلام 2 370 - 364 /9. جامع المقاصد 3 260 /2. الحدائق الناضرة 140 - 137 /8؛ مفتاح الکرامة 4 648 - 646 /4. جواهر الکلام 382 /9؛ مستمسک العروة 5 215 /6. جواهر الکلام 230. 6 228 /12؛ غنائم الایّام 7 538 /2. جواهر الکلام 382 /9؛ العروة الوثقی 511 /2؛ مهذّب الاحکام 304 /6؛ مستند العروة) الصلاة (8 435 /3. العروةالوثقی 9 511 /2. جواهر الکلام 134 - 133. 10 457 /11؛ مستمسک العروة 11 204 - 202 /6. العروة الوثقی 12 397 /3.
12. جواهر الکلام 13 151 /12. مستند الشیعة 388. 14 185 /5؛ جواهرالکلام 15 373 - 372 /10. جامع المقاصد 268 /2؛ مدارک الاحکام 360 - 359 /3؛ جواهر الکلام 16 390 - 385 /9. جواهر الکلام 17 99 /12. مناهج الاحکام/ 18 496. کشف الغطاء 285 /2؛ الأقطاب الفقهیة/ 19 87. العروة الوثقی 20 668 /4. جواهر الکلام 21 228 /12. بحار الانوار 83 /85؛ جواهر الکلام 383 /9؛ مستمسک العروة 22 212 - 211 /6. غنائم الایّام 538 /2؛ المسائل الواضحة) اراکی (23 257 /1. جواهر الکلام 316 /43. 24 385 - 383 /9؛ تحریر الوسیلة 593 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 149
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «جهر صدا» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ خوردن:
- جهر تحمید خوردن، جهر تسمیه خوردن
- به لحاظ عبادات:
- جهر تلبیه، جهر حکایت اذان، جهر نماز
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه جهر صدا به زیرصفحه جهر صدا/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.