تواتر ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تواتر ( اصول فقه ) : کثرت ناقلان یک خبر به تعدادِ قطع آور، و رافع احتمال تبانی آنها بر کذب
تواتر، در لغت، به معنای به دنبال هم آمدن چند چیز با فاصله می‌باشد، چنان که در قرآن آمده است: ' ثم ارسلنا رسلنا تتری '؛ ما رسولان خود را یکی بعد از دیگری و با فاصله فرستادیم ' [۱] .
در کتاب ' اصول الفقه ' آمده است:
' التواتر معناه لغة: تتابع الاشیاء واحد بعد واحد بینهما مهلة و منه قوله تعالی ' ثم ارسلنا رسلنا تتری 'ای واحدا بعد واحد مع وجود مهلة ' [۲] .
اما در اصطلاح علمای اصولی، تواتر به معنای تعدد خبردهندگان از یک واقعه است، به گونه‌ای که نسبت به عدم تبانی آنها بر کذب یقین حاصل گردد؛ به بیان دیگر، به اِخبار جداگانه گروهی از واقعه‌ای، که شنونده به آن واقعه علم پیدا نماید و تبانی آن گروه بر کذب را نیز احتمال ندهد، تواتر گفته می‌شود (اخبار جماعة کثیرین یمتنع تواطؤهم علی الکذب) . بنابراین، تواتر، صفت خبر است و به خبری که این صفت را داشته باشد، خبر متواتر می‌گویند.
نکته:
شهید ' صدر ' تواتر را در زمره اسباب و وسایل وجدانی اثبات دلیل شرعی آورده و یقین به دست آمده از آن را بر اساس حساب احتمالات دانسته است (یقین موضوعی استقرایی) ؛ در مقابل مشهور که یقین حاصل از تواتر را یقین عقلی (یقین موضوعی استنباطی) می‌دانند، نه بر اساس حساب احتمالات [۳].
پانوشت
منابع
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 107
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 268
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 2 : صفحه 139
- المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 1 : صفحه 132
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 112
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 177
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 80
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 265
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اخص
- به لحاظ مفاد:
- تواتر اجمالی ( اصول فقه )، تواتر لفظی ( اصول فقه )، تواتر معنوی ( اصول فقه )
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تواتر ( اصول فقه ) به زیرصفحه تواتر ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 112
- اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 282، 283، 284
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 80
- اصول الفقه جلد 3 : صفحه 125
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 258
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 171
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 26، 31، 34، 59
- الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 268
- القرآن الکریم سوره 23 ، آیه 44
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 204
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 4 : صفحه 83، 199، 227، 230، 258، 265
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 273
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 265
- المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 1 : صفحه 132
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 162
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 416
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 177
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 107، 271
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه (135-138)، 138، 139، 140
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 2 : صفحه 139
- کفایة الاصول : صفحه 335