تناقض ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تناقض ( اصول فقه ) : ناسازگاری مدلول دو دلیل به صورت سلب و ایجاب
تناقض، در منطق از اقسام تقابل و به معنای تقابل ' سلب و ایجاب ' و یا ' وجود و عدم ' است. گفته شده: نقیض هر چیزی، رفع آن است؛ برای مثال، در باب مفردات، نقیض انسان، لا انسان است. در باب قضایا نیز هر گاه دو قضیه از نظر موضوع و محمول متحد ولی از نظر کم (کلیت و جزئیت) و کیف (سلب و ایجاب) مختلف باشند و در صدق و کذب قابل اجتماع و یا ارتفاع نباشند، آن دو را متناقض می‌گویند.
برای مثال، نقیض قضیه موجبه کلیه ـ هر انسانی متفکر است ـ، سالبه جزئیه ـ بعضی از انسان‌ها متفکر نیستند ـ می‌باشد.
در علم اصول در موارد زیادی از تناقض بحث شده است، همانند تنافی و تعارض ادله، زیرا تنافی میان دو دلیل یا به صورت تناقض است یا به صورت تضاد.
در جایی که مدلول دو دلیل، دو حکم متناقض باشد، تنافی به صورت تناقض است، مانند این که مدلول یک دلیل، وجوب نماز جمعه و مدلول دلیل دیگر، عدم وجوب آن باشد، زیرا بین وجوب و عدم وجوب، رابطه تناقض بر قرار است.
منابع
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 500
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 128
- التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة جلد 1 : صفحه 36
- اصطلاحات الاصول : صفحه 113
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تناقض ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تناقض ( اصول فقه ) به زیرصفحه تناقض ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.