تسمیة‌الشیء بما یؤول الیه
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تسمیة‌الشیء بما یؤول الیه : نامگذاری چیزی به حالت و کیفیت آینده آن؛ از اقسام مجاز لغوی
یکی از اقسام مجاز لغوی، «تسمیة‌الشیء بما یؤول الیه» است؛ یعنی اطلاق وصف بر چیزی در زمان حال، به اعتبار اتصاف آن در آینده؛ مانند:
1. «إِنِّی أَرَانِی أَعْصِرُ خَمْرًا»؛ «من خویشتن را (به خواب) دیدم که (انگور برای) شراب میفشارم» (یوسف// 36) . در واقع، انگور را می‌فشارند تا به خمر تبدیل بشود؛ ولی در این آیه، به اعتبار آینده، به انگور، خمر اطلاق شده است.
2. «وَقَالَ نُوحٌ رَّبِّ لَا تَذَرْ عَلَی الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِینَ دَیَّارًا ** إِنَّکَ إِن تَذَرْهُمْ یُضِلُّوا عِبَادَکَ وَلَا یَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا کَفَّارًا»؛ «و نوح گفت پروردگارا هیچ کس از کافران را بر روی زمین مگذار؛ چرا که اگر تو آنان را باقی گذاری بندگانت را گمراه میکنند و جز پلیدکار ناسپاس نزایند» (نوح// 26 و 27) . «فاجراً» و «کفاراً» هر دو مجازند؛ چون زاده کافر، هنگام تولد، فاجر و کافر نیست؛ ولی پس از زمان طفولیت چنین خواهد شد. پس به مولود، فاجر اطلاق شده و مقصود از آن مردی است که در آینده فاجر خواهد شد.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 278
- قرآن ثقل اکبر : صفحه 308
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 125
اصطلاح‌نامه
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تسمیة‌الشیء بما یؤول الیه به زیرصفحه تسمیة‌الشیء بما یؤول الیه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.