ترجمههای لاتینی قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
ترجمههای لاتینی قرآن : قرآن‌های ترجمه شده به زبان لاتینی، از زبان‌های هندواروپایی
زبان لاتینی از زبان‌های هندواروپایی است. لاتین کهن، مشتمل بر لهجه شهری رم و لهجه‌های کمتر شناخته شده اطراف رم (لاتیوم) است. ترجمه لاتینی قرآن، مرجع همه ترجمههای اروپایی قرآن‌مجید است. دست‌اندرکاران ترجمههای اولیه قرآن‌مجید به زبان لاتینی، در این کار اغراض شومی داشتند. وقایع دو قرن یازدهم و دوازدهم که به ترجمه قرآن‌کریم به زبان لاتینی برای نخستین بار انجامید، فراوان و با یکدیگر مرتبطند که تدوین و بیان آن‌ها به مروری طولانی در تاریخ مسیحیت اروپا در طول این مدت نیاز دارد.
نخستین ترجمه لاتینی از قرآن، مانند جرقه‌ای بود که منشأ ایجاد انبوهی از ترجمههای دیگر به زبان‌های مختلف اروپایی شد. این ترجمه‌ها چیزی جز واردکردن ایرادهای شدید بر اسلام و تغییر معنای قرآن‌کریم از حالت حقیقی و واردکردن انواع شبهه‌ها و اشکالات بر آن نبود. اکثریت قریب به اتفاق این ترجمه‌ها را راهبان، اسقف‌ها، مبلغان مسیحیت یا شرق‌شناسان، و ترجمههای مناسب خیلی کم را فقط مسلمانان انجام داده‌اند؛ مانند: ترجمه ابوالاعلی مودودی و عبدالله یوسف‌علی به انگلیسی و ترجمه استاد محمد حمیدالله به فرانسه. ریشه این فتنه، همان نخستین ترجمه لاتینی در سال 1143م متعلق به روبرت است که تنها یک ترجمه صرف نبوده است؛ بلکه انواع حمله و انتقاد و القاء شبهه درباره اسلام و قرآن و پیامبر (ص) هم به آن افزوده شده است. درپی این ترجمه، در سال 1721م، لودویچ ماراچی از ترجمه اول، به اسلام حمله‌ای شدیدتر کرد. در این میان، بسیاری از کلیساها و کشیش‌ها نقش بسیار مهمی داشتند که بعضی بلکه بیشتر در پوشش فعالیت‌های اصلاحی، کارهایی می‌کردند که حمله به اسلام در مسیحیت گسترده‌تر و فراگیر می‌شد. در چنین فضای آلوده و آکنده از عداوت با اسلام و حملات همه‌جانبه‌ای که ضد آن در شهرهای سیسیل، اندلس و قدس صورت گرفت، قرآن‌کریم برای نخستین بار در اروپا به لاتین (زبان کلیسا) به‌قلم روبرت کیتوتی در «مجموعه تولدو» انجام گرفت و پس از چهارصد سال نگهداری در کلیسای کلونی (به جهت ترس از مطالعه کشیشان محقق)، در سال 1543م، همراه مقدمه‌ای از مارتین لوتر و فیلیپ میلانگتون منتشر شد.
دومین ترجمه لاتینی قرآن از اسقف لودو ویکوماراکیوس (1612-1700م) است که به توصیه پاپ و برای مجاب‌کردن برخی مسلمانانی بود که به گمان پاپ درصدد فریب مسیحیان بوده‌اند. وی پس از چهل سال از کار خود فارغ شد. ترجمه او که به چند جلد می‌رسید، شامل اصل قرآن و زیرنویس ترجمه آن به صورت لاتین بود. حاصل ترجمه او خصمانه‌تر از ترجمههای پیشین بود. این ترجمه از جهت لغوی دقیق‌تر از ترجمه کلونی است. سرانجام می‌توان گفت که ترجمه قرآن‌کریم به لاتین، یک کار علمی صرف و ناشی از کنجکاوی و کسب معرفت نبوده است؛ بلکه ریشه در برنامه‌ها و توطئه‌های پیشین داشت.
در کتابشناسی جهانی ترجمه‌ها، مشخصات 28 ترجمه قرآن‌مجید به زبان لاتینی آمده است.
منابع
- دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 565
- کتابشناسی جهانی ترجمه ها و تفسیرهای چاپی قرآن به 65 زبان : صفحه 299
- تاریخ ترجمه قرآن در جهان : صفحه 125
- ترجمه آوایی, تفسیر پیوسته و تاویل قرآن به قرآن ناطق : صفحه 195