ترجمههای ترکی آذری قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
ترجمههای ترکی آذری قرآن : ترجمه قرآن به زبان آذری، از شاخه‌های اساسی زبان ترکی
زبان ترکی آذری، یکی از شاخه‌های مهم و اساسی زبان‌های ترکی منشعب از ترکی «اوغوز» است. این زبان بر اثر شرایط مختلف جغرافیایی، دینی و فرهنگی از دیگر زبان‌های ترکی فاصله گرفته و به‌صورت یک زبان مستقل و دارای ادبیاتی گسترده از ترکی مادر منشعب شده است. در انشعاب و شکل‌گیری زبان ترکی آذری عوامل متعددی مؤثر بوده است؛ نفوذ اصطلاحات اسلامی، عرفانی و مفاهیم و الفاظ قرآنی سبب شده است تا زبان و ادبیات آذری قالب و شکل خاصی به خود بگیرد. امروزه ترکی آذری یکی از زبان‌های اسلامی شیعی مطرح در جهان است و آثار متعدد اسلامی به این زبان نوشته شده که ~ترجمه و تفسیر قرآن کریم~ یکی از آن‌ها است.
ترجمه و تفسیر بعضی از سوره‌های مختلف قرآن، از زمان‌های خیلی قدیم شروع شده است؛ اما قدیم‌ترین تفسیر و ترجمه کامل قرآن، در قرن یازدهم میلادی (قرن‌های پنجم و ششم هجری) به لهجه ترکی «جغتایی» است. در آذربایجان نیز نخستین ترجمه قرآن‌کریم به این زبان در قرن نهم هجری به دستور اوزون حسن آق‌قویونلو نوشته شده است.
مشهورترین ترجمه و تفسیرهایی که در صد سال اخیر نگاشته شده‌اند عبارتند از:
1. ~کشف‌الحقایق عن نکت الآیات والدقائق~، اثر میرمحمدکریم موسوی باکویی، چاپ 1322قمری.
2. ~البیان فی تفسیرالقرآن~ (ترجمه و تفسیر) اثر شیخ‌الاسلام محمدحسن موالی‌زاده شکوی، چاپ 1326قمری در تفلیس.
3. ترجمه آذری قرآن‌کریم اثر ضیاء بنیادوف و واسیم‌علی یئو، چاپ 1992میلادی در باکو.
منابع
- ترجمه آوایی, تفسیر پیوسته و تاویل قرآن به قرآن ناطق : صفحه 157
- مجله ترجمان وحی جلد 1 : صفحه 60
- مجله ترجمان وحی جلد 2 : صفحه 75
- مجله ترجمان وحی جلد 3 : صفحه 48